Berberyna – co to jest, co daje i jak ją dawkować?

Szukasz naturalnego sposobu na przyspieszenie metabolizmu, lepszą kontrolę cukru we krwi lub redukcję masy ciała? Berberyna to substancja, o której w ostatnich latach zrobiło się naprawdę głośno. Wiele osób porównuje jej działanie do popularnego leku na insulinooporność — metforminy. Czy berberyna rzeczywiście działa tak skutecznie? Co mówi o niej nauka? Sprawdźmy!

Spis treści

Czym jest berberyna?

Berberyna to naturalny związek roślinny należący do grupy alkaloidów. Pozyskuje się ją z korzeni, kory i owoców roślin takich jak berberys (Berberis vulgaris). Od wieków wykorzystywana jest w tradycyjnej medycynie chińskiej i ajurwedyjskiej, dziś ponownie zyskuje popularność jako suplement wspierający zdrowie metaboliczne. Warto podkreślić, że ten roślinny alkaloid otrzymał miano jednego z najsilniejszych naturalnych suplementów.

Berberynie przypisuje się między innymi działanie:

• przeciwzapalne,
• przeciwcukrzycowe,
• regulujące gospodarkę lipidową.

Warto podkreślić, że berberynie przypisuje się również mnóstwo innych właściwości, ale te wymienione powyżej są najlepiej zbadane i udokumentowane [1, 2].

Jak działa berberyna?

Berberyna działa na poziomie komórkowym a jej działanie jest wielkokierunkowe. Przede wszystkim aktywuje enzym AMPK (kinazę białkową aktywowaną przez AMP), który odgrywa kluczową rolę w regulacji metabolizmu energetycznego w komórkach.

Dzięki temu:

• poprawia wrażliwość na insulinę,
• zmniejsza produkcję glukozy w wątrobie,
• wspiera spalanie tłuszczu zgromadzonego w tkankach,
• moduluje florę jelitową, co dodatkowo wspiera metabolizm [3, 4].

Wykazuje również działanie przeciwzapalne, przeciwutleniające i przeciwdrobnoustrojowe [5], a niektóre badania sugerują jej potencjalne korzyści w prewencji chorób sercowo-naczyniowych oraz neurodegeneracyjnych [6]. Co istotne, berberyna wpływa też na mikrobiotę jelitową, wspierając rozwój korzystnych bakterii jelitowych [7].

Berberyna a cukrzyca i insulinooporność

Wyniki badań wskazują, że suplementacja berberyny może obniżać poziom glukozy na czczo oraz hemoglobiny glikowanej (HbA1c) u osób z cukrzycą typu 2 [8]. Jak konkretnie działa berberyna w kontekście gospodarki węglowodanowej?

Aktualne badania pokazują, że berberyna może:

• obniżać poziom glukozy na czczo,
• redukować hemoglobinę glikowaną (HbA1c),
• zmniejszać insulinooporność,
• wspierać zdrowie trzustki poprzez ochronę komórek β.

Co ważne — jej działanie bywa porównywane do metforminy (popularny Glucophage czy Meformax), ale z mniejszym ryzykiem działań niepożądanych [9].

Efektywne dawki: 1000–1500 mg dziennie, w 2–3 porcjach przed posiłkami.

Berberyna a cholesterol i zdrowie serca

Suplementacja berberyną może poprawiać profil lipidowy:

• obniża cholesterol całkowity i LDL („zły” cholesterol),
• redukuje poziom trójglicerydów,
• zwiększa poziom HDL („dobrego” cholesterolu).

Takie zmiany zmniejszają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych [10, 11].

Uważa się, że berberyna może być skuteczna w poprawie profilu lipidowego krwi, szczególnie u osób cierpiących na dyslipidemię.

Przeczytaj także: Dieta na cholesterol. Zasady i jadłospis

Berberyna a ciśnienie krwi

Berberyna wykazuje działanie hipotensyjne, czyli obniżające ciśnienie tętnicze krwi.

Może ona:

• obniżać ciśnienie skurczowe o około 6 mmHg,
• obniżać ciśnienie rozkurczowe o około 3 mmHg [9].

Berberyna jest zatem ciekawą opcją wspomagającą terapię nadciśnienia.

Wpływ berberyny na wątrobę

Berberyna może być obiecującym wsparciem w niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby (NAFLD, ang. Nonalcoholic Fatty Liver Disease) poprzez wpływ na poprawę niektórych parametrów metabolicznych.

Należą do nich:

• poprawa parametrów funkcjonowania wątroby (obniżenie stężenia enzymu wątrobowego – aminotransferazy alaninowej, ALT),
• poprawa parametrów gospodarki węglowodanowej (zmniejszenie insulinooporności, obniżenie poziomu hemoglobiny glikowanej),
• poprawa profilu lipidowego krwi (obniżenie stężenia cholesterolu całkowitego, „złego” cholesterolu LDL i triglicerdów),
• zmniejszenia poziomu lipidów w wątrobie [12].

Berberyna znajduje zastosowanie w leczeniu NAFLD.

Berberyna a PCOS

Aktualny stan wiedzy wskazuje, że berberyna może być pomocna u kobiet zmagających się z zespołem policystycznych jajników (PCOS), głównie poprzez poprawę wrażliwości na insulinę, regulację poziomu glukozy i korzystny wpływ na profil lipidowy. Wydaje się, że berberyna może korzystnie wzmacniać odpowiedź na stymulację jajników, jak również może przyczyniać się do zwiększenia liczby urodzeń przez kobiety z PCOS poddane zapłodnieniu in vitro.

Wstępne badania sugerują, że u kobiet z zespołem policystycznych jajników (PCOS) berberyna może:

• poprawiać wrażliwość na insulinę,
• wspierać owulację,
• zwiększać szansę na ciążę [13].

Niemniej wciąż brakuje mocnych dowodów naukowych na to, że berberyna jest skuteczna w poprawie zdrowia kobiet cierpiących na PCOS, dlatego też jej ewentualne zastosowanie należy skonsultować z lekarzem.

Czy berberyna wspomaga odchudzanie?

Obiło Ci się o uszy, że berberyna to naturalny Ozempic? Nie do końca można się z tym zgodzić, ale okazuje się, że berberyna rzeczywiście może wspierać proces redukcji masy ciała poprzez regulację poziomu insuliny i poprawę metabolizmu tłuszczów. Wykazano, że osoby stosujące berberynę przez 12 tygodni straciły średnio 2,3 kg [14, 15]. Efekt ten może wynikać z jej wpływu na florę jelitową oraz ograniczenie wchłaniania tłuszczów.

Choć berberyna nie jest „naturalnym Ozempikiem”, wyniki badań są obiecujące. Oczywiście najlepsze efekty daje w połączeniu ze zdrową dietą i aktywnością fizyczną.

DIETA ONLINE

Osiągnij wymarzoną sylwetkę, doskonałe samopoczucie i zadbaj o swoje zdrowie pod okiem specjalisty!

Sprawdź moją ofertę!

Wpływ berberyny na mikrobiotę jelitową

Berberyna wykazuje właściwości prebiotyczne, sprzyjając rozwojowi korzystnych bakterii jelitowych [7]. Poprawa mikrobiomu może pośrednio wpływać na metabolizm, regulację masy ciała oraz stan zapalny w organizmie.

Berberyna działa jak naturalny prebiotyk:

• sprzyja rozwojowi korzystnych bakterii jelitowych,
• zmniejsza stany zapalne,
• poprawia metabolizm energetyczny [7].

Zdrowa mikrobiota = lepszy metabolizm i mniejsze ryzyko chorób metabolicznych.

Jak stosować berberynę? Dawkowanie

Nie widnieją nigdzie żadne oficjalne zalecenia, co do dawkowania berberyny. W oparciu o dostępne wyniki badań naukowych można wnioskować, że berberyna może wykazywać pozytywny wpływ na zdrowie w ilości ok. 0,5-1,5 g/dzień [2].

Standardowa dawka: Najczęściej stosowana dawka to 500 mg, przyjmowana 2–3 razy dziennie, co daje łącznie 1000–1500 mg dziennie. Takie dawkowanie było stosowane w wielu badaniach klinicznych i uznawane jest za bezpieczne oraz skuteczne w poprawie parametrów metabolicznych [14, 15].

Dla poprawy profilu lipidowego i redukcji masy ciała: Dawka 1000 mg dziennie wykazała skuteczność w obniżaniu poziomu trójglicerydów, cholesterolu całkowitego oraz masy ciała. W przypadku poprawy wrażliwości na insulinę i wskaźnika HOMA-IR, efektywna była dawka 1800 mg dziennie [16].

Ze względu na ograniczoną biodostępność berberyny, zaleca się podzielić dzienną dawkę na 2–3 porcje, przyjmowane przed posiłkami.​ Niektóre badania sugerują, że efekty berberyny mogą się nasilać przy dłuższym stosowaniu, nawet do 40–50 tygodni [16]. ​

Czy berberyna ma skutki uboczne?

Stosowanie berberyny jest uznawane za bezpieczne dla zdrowia człowieka. Mimo że berberyna jest dobrze tolerowana, u niektórych osób może powodować dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak [9]:

• nudności,
• biegunka,
• zaparcia,
• wzdęcia,
• bóle brzucha.

Berberyna nie jest zalecana dla kobiet w ciąży, karmiących piersią oraz dzieci. Przed rozpoczęciem suplementacji warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Berberyna – interakcje z lekami i suplementami diety

Berberyna, choć naturalna, nie jest obojętna dla organizmu i może wchodzić w interakcje z różnymi lekami oraz suplementami. Przy stosowaniu jakich leków należy uważać?

1. Leki przeciwcukrzycowe (np. metformina, insulina)
Berberyna poprawia wrażliwość na insulinę i obniża poziom glukozy we krwi, co może nasilać działanie leków przeciwcukrzycowych, prowadząc do hipoglikemii [4].

2. Statyny i inne leki obniżające cholesterol
Berberyna działa synergistycznie z lekami obniżającymi cholesterol, jak statyny, ale też zwiększa ryzyko działań niepożądanych, np. miopatii [11].

3. Leki przeciwzakrzepowe i przeciwpłytkowe (np. warfaryna, klopidogrel)
Berberyna może wpływać na układ krzepnięcia i hamować agregację płytek krwi, nasilając działanie przeciwzakrzepowe leków i zwiększając ryzyko krwawień [5].

4. Leki przeciwdepresyjne (szczególnie inhibitory MAO)
Berberyna wpływa na poziomy neuroprzekaźników (serotoniny, dopaminy, noradrenaliny), co może potencjalnie wchodzić w interakcję z lekami psychiatrycznymi, szczególnie inhibitorami MAO. Badania te były przeprowadzone na modelach zwierzęcych [17].

5. Antybiotyki
Berberyna wykazuje działanie przeciwbakteryjne i może zarówno wzmacniać, jak i hamować działanie niektórych antybiotyków przez wpływ na P-gp i CYP3A4 [18].

6. Leki immunosupresyjne (np. cyklosporyna)
Berberyna może wpływać na metabolizm leków immunosupresyjnych, zmieniając ich stężenie w osoczu i zwiększając ryzyko toksyczności lub zmniejszenia skuteczności [7].

Jak bezpiecznie stosować berberynę? Skonsultuj stosowanie berberyny z lekarzem, jeśli bierzesz jakiekolwiek leki na stałe. Rozpoczynaj suplementację od niższych dawek i monitoruj reakcje organizmu. Poinformuj lekarza przed planowanym zabiegiem chirurgicznym – berberyna może wpływać na krzepliwość krwi.

Która berberyna jest najlepsza?

Berberyna należy do związków o słabej rozpuszczalności w wodzie i alkoholu, co może wpływać na jej przyswajalność. Jednak niektóre formy chemiczne, takie jak chlorki czy sole siarczanowe berberyny, charakteryzują się lepszą rozpuszczalnością i biodostępnością. Dlatego wybierając suplement z berberyną, warto zwrócić uwagę na jej formę. Najlepiej, jeśli będzie to berberyna w postaci chlorku – oznaczana na etykiecie jako „Berberyna HCl” – która jest jedną z najlepiej przyswajalnych i najczęściej rekomendowanych form [19].

Wybieraj berberynę w postaci chlorku, na etykiecie będzie ona oznaczona jako berberyna HCL.

Podsumowanie

• Berberyna skutecznie obniża poziom glukozy we krwi, osiągając efekt porównywalny do działania niektórych leków stosowanych w leczeniu cukrzycy typu 2.
• Wpływa korzystnie na mikrobiotę jelitową, co dodatkowo wspiera kontrolę glikemii i poprawę metabolizmu.
• Suplementacja berberyną poprawia profil lipidowy poprzez obniżenie poziomu cholesterolu całkowitego, LDL oraz trójglicerydów, a także może podnosić poziom HDL.
• W badaniach osoby suplementujące berberynę odnotowywały umiarkowaną redukcję masy ciała, co czyni ją wsparciem w procesie odchudzania.
• Potencjalne przeciwwskazania obejmują ciążę, karmienie piersią, ciężkie choroby wątroby lub nerek oraz stosowanie niektórych leków (m.in. przeciwcukrzycowych, przeciwzakrzepowych i immunosupresyjnych), ze względu na ryzyko interakcji.
• Przy wyborze suplementu warto zwracać uwagę na formę berberyny – najlepiej przebadaną i najczęściej stosowaną jest berberyna HCl, która cechuje się wysoką biodostępnością i skutecznością.
• Bezpieczne stosowanie berberyny obejmuje przyjmowanie jej w dawkach 500–1500 mg dziennie, najlepiej w 2–3 podzielonych porcjach, przed posiłkami. Zaleca się rozpoczęcie suplementacji od niższych dawek i stopniowe ich zwiększanie, aby zminimalizować ryzyko dolegliwości żołądkowo-jelitowych.