Dieta sokowa na oczyszczenie organizmu? Fakty i mity

Dieta sokowa, nazywana także detoksem sokowym, polega na piciu wyłącznie soków wyciskanych ze świeżych owoców i warzyw przez kilka dni. Zwolennicy detoksu sokowego twierdzą, że pomaga on oczyścić organizm z toksyn, poprawia trawienie, zapobiega chorobom, dodaje energii i pozwala na szybkie schudnięcie. I rzeczywiście już w ciągu tygodnia stosowania diety sokowej możesz osiągnąć niesamowite rezultaty! Możesz stracić na wadze nawet 5 kg, poczuć się zdrowiej i przy okazji odchudzić swój portfel o kilka stuzłotowych banknotów. Czy pozostałe korzyści, którymi zachęcają producenci w swoich reklamach, pojawią się naprawdę? Już spieszę z wyjaśnieniem!

Spis treści

Dieta sokowa – co to jest i jak ją stosować?

Najczęściej wygląda to tak, że spędzasz miło weekend, nie ograniczając się w jedzeniu i piciu. W niedzielę wieczorem dopadają Cię wyrzuty sumienia i chcesz coś zmienić. Sięgasz po telefon lub laptopa, widzisz reklamę detoksu sokowego i pod wpływem chwili składasz zamówienie na soki. Możesz wybrać warianty smakowe i czas trwania kuracji. Dieta sokowa najczęściej stosowana jest do 7 dni. Kurier w poniedziałkowy poranek dostarcza zamówienie pod Twoje drzwi i zaczynasz swoją przygodę z dietą sokową. Tym samym przestajesz jeść produkty stałe, a w ich miejscu pojawiają się soki owocowo-warzywne w różnych smakach. Zdarzyło Ci się wpaść w ten schemat chociaż raz?

Zasady stosowania diety sokowej są banalnie proste. Opiera się ona na niczym innym, jak na piciu soków. Warto zauważyć, że zaletą większości diet sokowych jest pozyskiwanie soków poprzez tłoczenie na zimno. Dzięki braku pasteryzacji, czyli poddawania soków wysokim temperaturom, zachowują one więcej wartości odżywczych, witamin i związków bioaktywnych. Wadą z kolei może być zły sposób przechowywania – większość producentów stosuje przezroczyste butelki, a światło słoneczne sprzyja stratom witamin. Nigdy nie ma też pewności czy soki były transportowane w odpowiedniej temperaturze.

Przykładowe połączenia owoców i warzyw w dostępnych na rynku dietach sokowych:

• jabłko, imbir, kurkuma, cytryna,
• pomarańcza, burak, jabłko, imbir,
• szpinak, pietruszka, jarmuż, seler, ogórek, cytryna,
• marchew, jabłko, cytryna, malina, mięta,
• agrest, jabłko, szpinak, jarmuż, pietruszka,
• ananas, jabłko, cytryna, mięta,
• burak, ananas, jabłko, marchew, cytryna,
• szpinak, seler naciowy, ogórek, jabłko, cytryna.

Korzyści ze stosowania diety sokowej (według producentów)

Na stronach producentów diet sokowych możemy znaleźć zapewnienia o szerokim, pozytywnym oddziaływaniu diety sokowej na organizm. Na jednej ze stron znalazłam nawet informację, że „detoks sokowy powinien być pierwszym (czyli najważniejszym!) krokiem do zmiany nawyków żywieniowych i zdrowszego życia”… Pozwólcie, że pozostawię to bez komentarza.

Picie soków według producentów diet sokowych gwarantuje:

• detoks i oczyszczenie organizmu z resztek przemiany materii (cokolwiek to oznacza),
• podkręcenie metabolizmu,
• płaski brzuch i redukcję nawet do 5 kg,
• poprawę wyglądu skóry, wzmocnienie włosów i paznokci,
• przyspieszenie perystaltyki,
• odkwaszenie organizmu,
• odżywienie ciała bombą witaminową, minerałami i enzymami potrzebnymi dla prawidłowego funkcjonowania organizmu,
• pozbycie się nadmiaru wody zgromadzonego w organizmie,
• pozbycie się uczucia ciężkości,
• poprawę samopoczucia, koncentracji, wzrost energii i witalności,
• stymulację przeciwzapalnych funkcji układu odpornościowego,
• zapobieganie chorobom cywilizacyjnym w tym również nowotworom.

O działaniach niepożądanych nie mówi się zbyt wiele, a wszelkie ewentualne skutki uboczne są zrzucane na toksyny, które dzięki detoksowi sokowemu organizm wydala przez pory skóry i z potem. Co prawda mogą objawiać się wypryskami, wzdęciami czy częstszymi wizytami w toalecie. Ale to przecież znak, że organizm naprawdę się oczyszcza! Skonfrontujmy więc zapewnienia producentów z rzeczywistością.

Czy dieta sokowa oczyszcza organizm?

Soki i dieta sokowa są reklamowane jako idealna metoda na detoks organizmu. Zwolennicy takiego podejścia uważają, że organizm potrzebuje okresowego oczyszczania, aby pozbyć się toksyn, wyleczyć choroby czy poprawić samopoczucie. Czy rzeczywiście tak to działa?

Problem pojawia się już w przypadku samego znaczenia słów „toksyna” i „detoksykacja”, które są nadużywane przez producentów diet sokowych lub po prostu używane bez zrozumienia. Zgodnie z definicją toksyna to „substancja chemiczna wytwarzana przez organizmy żywe, która ma właściwości trujące dla innego organizmu”, a detoksykacja oznacza nic innego niż  „usuwanie z organizmu substancji trujących”. W medycynie natomiast toksynami najczęściej nazywane są substancje uzależniające, takie jak alkohol czy narkotyki, a proces detoksykacji polega na ich odstawieniu i oczyszczeniu organizmu za pomocą podstawowych mechanizmów, takich jak oddawanie moczu, usuwanie kału czy pocenie się.

Wnioski są następujące. Po pierwsze, aby oczyścić organizm z toksyny, musimy poznać rodzaj substancji, która wywołuje objawy zatrucia u chorego. Najczęstszą przyczyną zatruć są:

• rtęć,
• kadm,
• ołów,
• inne metale ciężkie lub dioksyny.

To nie koniec. Musimy poznać jej stężenie i wiedzieć, z jaką ilością substancji toksycznej mamy do czynienia. Ponad to, warto zidentyfikować źródło danej toksyny w naszym środowisku. Dzięki temu można ustalić, czy w grę wchodzi zatrucie ostre, czyli takie, które wynika z jednorazowego przyjęcia toksyny w dużej dawce, czy może przewlekłe, które wynika z długotrwałego spożywania produktów zanieczyszczonych daną substancją.

Czy każdy potrzebuje detoksu?

Aktualnie w Unii Europejskiej używanych jest około 80 000 chemikaliów. Akumulowanie w organizmie niektórych z nich rzeczywiście może być niekorzystne dla zdrowia. Dotyczy to np. trwałych zanieczyszczeń organicznych, które znajdują się w rybach, nabiale czy mięsie. Czy picie soku z marchewki i jabłka przez kilka dni usunie wszystkie chemikalia dostarczane do organizmu? Odpowiedź jest prosta: NIE.

Mówiąc wprost: na ten moment nie ma badań, które potwierdzałyby, że soki warzywno-owocowe zwiększają wydalanie jakichkolwiek toksyn z organizmu. Na szczęście na co dzień Twój organizm skutecznie odtruwa się sam.

Warto pamiętać, że gdy rzeczywiście dochodzi do zatrucia, to nasz organizm nie pozostaje bezbronny. Posiadamy szereg specjalnych mechanizmów, które pozwalają na neutralizowanie i usuwanie niepożądanych substancji, a także na rozkładanie uszkodzonych czy wadliwych komórek oraz na budowanie nowych. Końcowym etapem tego procesu jest wydalanie metabolitów, takich jak dwutlenek węgla, mocznik czy metale ciężkie. Jakie narządy zatem odpowiadają za oczyszczanie organizmu?

Najważniejszą rolę w oczyszczaniu organizmu z toksyn pełnią:

• Wątroba – jest to główny narząd odpowiedzialny za metabolizm substancji toksycznych. Jest organem dowodzącym i biorącym udział w metabolizmie substancji, zarówno tych niezbędnych, jak i toksycznych. To od wątroby zależy tempo metabolizmu alkoholu czy innych trucizn, a jej kondycja bezpośrednio rzutuje na zdolność organizmu do samooczyszczania.
• Nerki – są narządem, który filtruje krew z takich metabolitów, jak np. amoniak, kwas moczowy, urobilinogen czy nadmiar soli mineralnych. To właśnie nerki stanowią ostatni przystanek w organizmie dla większości metabolitów oraz toksyn.
• Skóra – przez skórę z organizmu wydalany jest nadmiar soli mineralnych.
• Płuca – wydalają dwutlenek węgla, który jest produktem ubocznym oddychania komórkowego.

Zdolność organizmu do samooczyszczania można poprawić za pomocą zdrowej diety oraz właściwych nawyków żywieniowych. Niestety nie w tak dużym stopniu, jakby się mogło wydawać. Nie zadziała tu żadna oczyszczająca dieta, detoks sokowy czy wprowadzenie konkretnego produktu w ramach terapii detoksykującej. Proces ten jest dużo bardziej złożony i odpowiadają za niego przede wszystkim wyżej wymienione narządy.

Podsumowując: detoks organizmu powinniśmy zostawić lekarzom, którzy dokładnie określą rodzaj oraz źródło toksyny. Soki tu niewiele pomogą, a skutecznie oczyszczą wyłącznie Twoje jelito grube i portfel. Niemniej dieta również może być pomocna w procesie sprawnego wydalania produktów przemiany materii i toksyn. Zamiast jednak stosować modne diety sokowe oczyszczające organizm, warto postawić na nieco inne podejście. Przede wszystkim warto postawić na dietę, która naturalnie wspomoże narządy odpowiedzialne za proces metabolizowania i wydalania toksyn, czyli wątrobę i nerki.

Jak to zrobić?  Za pomocą zdrowej diety opartej na produktach nisko przetworzonych, czyli warzywach, owocach (ale niekoniecznie w formie soków 🙂 ), pełnoziarnistych zbożach, niesłodzonych napojach, chudym mięsie, rybach, jajach, nabiale, a także nasionach roślin strączkowych, olejach roślinnych, orzechach, nasionach i pestkach. Warto też ograniczyć wysokoprzetworzone produkty bogate w cukier, sól, nasycone kwasy tłuszczowe i izomery trans.

Dieta sokowa na odchudzanie

Diety sokowe są niskokaloryczne więc to nic dziwnego, że powodują utratę masy ciała. Prawdą jest, że w trakcie detoksu sylwetka może wyglądać lepiej a brzuch będzie bardziej płaski. To całkiem normalne, ponieważ pijąc wyłącznie soki, nie dostarczamy sobie żadnych pokarmów stałych, których trawienie wymaga więcej czasu. Do tego podaż błonnika jest ograniczona a kaloryczność diety jest zdecydowanie niższa niż zapotrzebowanie. Jest to jednak efekt krótkotrwały. Po takim detoksie możemy zauważyć 3, a nawet 5 kg mniej na wadze, ale w krótkim czasie po zakończeniu detoksu i powrocie do starych nawyków żywieniowych te kilogramy wrócą. Często ze zdwojoną siłą (tak, to ten słynny efekt jo-jo).  

Istnieje tylko jedno badanie naukowe, w którym sprawdzano ile można schudnąć na diecie sokowej. Przez 3 dni uczestnicy pili wyłącznie soki warzywno-owocowe, a potem na 2 tygodnie wracali do swoich starych nawyków. Efekt? Uczestnicy schudli średnio 1,7 kg. Myślisz: WOW? Przypominam, że nie była to tylko tkanka tłuszczowa, ale też woda, treść jelitowa i glikogen mięśniowy. Oprócz tego uczestnicy poprawili swoją mikrobiotę i doszło u nich do zmniejszenia się znacznika peroksydacji lipidów o 32% (to korzystny efekt, gdzie mniej tłuszczu zmienia się w niekorzystne dla zdrowia związki). Jest jedno ale… Po powrocie do swoich starych przyzwyczajeń, już po 2 tygodniach wyniki się pogorszyły i wróciły do punktu wyjścia, jedynie waga w dalszym ciągu wskazywała 0,9 kg mniej niż na początku badania.

Dieta sokowa – zagrożenia

Dietę sokową zazwyczaj stosuje się do 7 dni, a jej wartość energetyczna nie przekracza 1300 kcal. Przypomnę, że średnie zapotrzebowanie 4-6 letniego dziecka to 1400 kcal. To, co istotne, diety oparte wyłącznie na sokach owocowo-warzywnych są niedoborowe nie tylko w energię, ale także w takie składniki odżywcze jak: żelazo, witaminę B12, selen, jod, cynk czy kwasy omega-3. Dieta sokowa jest też zazwyczaj uboga w białko, co może prowadzić do utraty masy mięśniowej. To może spowolnić tempo przemiany materii i utrudnić długotrwałą utratę wagi. Czy zatem warto ją stosować?

Moim zdaniem nie, nie warto 🙂 Warto jednak zauważyć, że kilka dni na sokach większości osób długoterminowo nie zaszkodzi. Jeślu zdecydujesz się na detoks sokowy, zachowaj ostrożność i zwracaj uwagę na swoje samopoczucie. Nie wprowadzaj go na dłuższy czas, aby uniknąć niedożywienia.

Detoks sokowy nie jest odpowiedni dla każdego. Osoby z pewnymi schorzeniami, takimi jak cukrzyca, niedociśnienie lub problemy trawienne, powinny koniecznie ustalić kwestię stosowania tej diety z lekarzem przed jej rozpoczęciem. Również kobiety w ciąży czy karmiące piersią powinny unikać tego rodzaju detoksów.

Wrócę jeszcze na chwilę do tak chętnie reklamowanego działania oczyszczającego organizm z toksyn przez diety sokowe, bo pojawia się tu jeden paradoks. Zanieczyszczenia często są kumulowane w tkance tłuszczowej, a diety sokowe są niskokaloryczne. Co to w praktyce oznacza? Jeśli masz trochę tkanki tłuszczowej wokół brzucha i szybko schudniesz na diecie sokowej, to stężenie zanieczyszczeń w Twojej krwi wzrośnie, bo zostaną uwolnione z rozpadającej się tkanki tłuszczowej. Nie wpłynie to negatywnie na Twoje zdrowie, ale warto mieć tego świadomość.

Czy soki są zdrowe?

Temat soków jest bardziej skomplikowany niż mogłoby się wydawać, dlatego opracuję go w oddzielnym artykule. Dziś chciałabym tylko dodać, że często złudnie wierzymy w prozdrowotne właściwości soków. Czy nie przyszło Ci do głowy, że skoro z 2 kg pomarańczy wychodzą zaledwie 2 szklanki soku, to jest on kwintesencją wartości obecnej w owocach? Niestety jest to błędne skojarzenie.

Zgodnie z aktualną wiedzą naukową niewielkie ilości soków owocowych 100% mogą mieć korzystny wpływ na zdrowie. Niewielkie, czyli do około 150 ml soków owocowych na dobę. Wyższe spożycie soków, przekraczające 200 ml dziennie, może sprzyjać chorobom. Wyjaśnienie tego jest dość proste. Zjadając cały owoc dostarczamy sobie błonnik pokarmowy i cały wachlarz polifenoli, których pozbywamy się wrzucając marchewkę do sokowirówki. Stąd też większa sytość po zjedzeniu całej pomarańczy niż po wypiciu szklanki soku. A to sprzyja utrzymaniu szczupłej sylwetki.

W mojej klasyfikacji cały owoc/warzywo vs. soki wygląda to tak:

1. warzywa i owoce w całości,
2. soki warzywne,
3. soki warzywno-owocowe,
4. soki owocowe.

Soki mogą być elementem zdrowej i odpowiednio zbilansowanej diety, o ile nie stanowią jej podstawy. Co więcej soki warzywno-owocowe mogą być świetnym sposobem na przemycenie do diety dodatkowej porcji witamin, składników mineralnych i antyoksydantów, jeśli ktoś z jakiegoś powodu nie może spożywać warzyw i/lub owoców w całości. Sprawdzą się one również jako element diety wysokokalorycznej, ponieważ płynne kalorie są łatwiejsze do przyswojenia.

Jak przemycić do diety owoce i warzywa w formie płynnej?

• koktajle i smoothie, np. zielone smoothie z tego przepisu,
• jednodniowe, świeże soki niepasteryzowane,
• soki wyciskane w domu z pomocą sokowirówki lub wyciskarki wolnoobrotowej.

Koszt diety sokowej

Specjalnie na potrzeby tego wpisu przejrzałam oferty firm oferujących diety sokowe na polskim rynku i chyba nic ostatnio aż tak mnie nie zaskoczyło i zasmuciło. Dlaczego? Wyobraź sobie, że istnieją w Polsce firmy, które wykorzystują trend na tą cudowną, oczyszczającą dietę i oferują dietę sokową w cenie nawet 840 zł za 7 dni 🤯. 1 dzień diety = 6 soków, każdy o pojemności 520 ml, w których łącznie znajdziemy 1300 kcal. Daje nam to 20 zł za 520 ml soku. Oczywiście każdy ma prawo wydawać pieniądze wedle własnego uznania, ale mając świadomość ile pysznych, odżywczych i prozdrowotnych posiłków można przygotować za tę kwotę – łamie mi się serce.

Jeśli nie masz pomysłu jak podejść do ochudzania, a dieta sokowa, to jedyne rozwiązanie, które przyszło Ci na myśl, mam dla Ciebie propozycję! O wiele lepszym i tańszym rozwiązaniem będzie dla Ciebie wizyta u dietetyka. Zapewniam, że korzystanie ze spersonalizowanego jadłospisu, który zostanie dostosowany pod Twoją sytuację zdrowotną, potrzeby i perferencje smakowe, przyniesie Ci o wiele więcej korzyści niż detoks. Za 840 zł wykupisz kilkumiesięczną współpracę z wykształconym dietetykiem, która zaprocentuje na lata. To jak? Zaczynamy? Sprawdź moją ofertę.

Podsumowanie

Nie musisz się oczyszczać przed rozpoczęciem diety. Ani za pomocą diety sokowej, ani w żaden inny sposób. Diety sokowe nie mają żadnej przewagi nad racjonalną, zbilansowaną i zindywidualizowaną dietą. Nie uczą też prawidłowych nawyków żywieniowych, które sprzyjają osiągnięciu i utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Jeżeli chcesz podejść do odchudzania na poważnie i zmienić nawyki na całe życie, dzięki czemu już nigdy nie będziesz czuć, że jesteś na diecie – skorzystaj z usług dietetyka.

DIETA ONLINE

Osiągnij wymarzoną sylwetkę, doskonałe samopoczucie i zadbaj o swoje zdrowie pod okiem specjalisty!

Sprawdź moją ofertę!

Co prawda stosowanie detoksu sokowego może przynieść krótkotrwałe efekty w postaci płaskiego brzucha i redukcji masy ciała, ale w kontekście długoterminowym może prowadzić do niedoborów pokarmowych. Jeśli moje argumenty Cię nie przekonały, to przed podjęciem decyzji o detoksie sokowym skonsultuj się z lekarzem lub dietetykiem, a w trakcie jego trwania na bieżąco monitoruj swoje samopoczucie.