Magdalena Marcola
dietetyk kliniczny

Cholesterol to temat, który zawsze budzi wiele kontrowersji i pytań. Czy rzeczywiście jest tak niebezpieczny, jak często słyszymy? A może jest niezbędny dla naszego zdrowia? Aby lepiej zrozumieć, czym jest cholesterol, warto przyjrzeć się jego roli, rodzajom, normom oraz innym aspektom, które są kluczowe dla zdrowia. W tym artykule wyjaśnię Ci, jakie są normy cholesterolu i kiedy badanie cholesterolu wskazuje, że jest on zbyt wysoki. Podpowiem Ci także, jak obniżyć cholesterol bez leków. Zaczynamy!
Spis treści
Cholesterol — co to jest?
Zanim dowiesz się, jaka dieta na obniżenie cholesterolu będzie najlepsza, to warto wcześniej dowiedzieć się z czym tak właściwie mamy do czynienia. Zatem zacznijmy od tego czym właściwie jest cholesterol? Cholesterol jest związkiem lipidowym, należącym do steroli, który występuje we wszystkich tkankach zwierzęcych. Tym samym naturalnie występuje on również w naszym organizmie. Warto podkreślić, że od 60 do 80% cholesterolu w organizmie pochodzi z syntezy endogennej, czyli wewnątrzustrojowej. Jego produkcja zachodzi przede wszystkim w wątrobie i w dystalnej części jelita cienkiego. Zaledwie 20 – 40 % cholesterolu dostarcza dieta [1].
Faktem jest to, że cholesterol jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Bierze udział w przebiegu wielu ważnych procesów, takich jak [1, 2]:
- produkcja hormonów steroidowych (estrogenów, kortyzolu i testosteronu),
- tworzenie błon komórkowych oraz otoczek komórek nerwowych,
- synteza witaminy D,
- produkcja kwasów żółciowych, które są niezbędne do trawienia tłuszczów.
Przeczytaj także: Witamina D – wpływ na zdrowie, objawy niedoboru, suplementacja
Cholesterol nie występuje w tkankach roślinnych — roślinny odpowiednik cholesterolu to sterole roślinne.
Dla pokrycia zapotrzebowania na cholesterol wystarczająca jest jego endogenna synteza. Oznacza to, że człowiek nie musi spożywać cholesterolu z pokarmem dla zaspokojenia potrzeb fizjologicznych. Co może być dla Ciebie bardziej zaskakujące, spożycie cholesterolu z dietą nie ma dużego wpływu na stężenie cholesterolu we krwi. Czy to oznacza, że dieta nie ma w takim razie wpływu na poziom cholesterolu w organizmie? Nic bardziej mylnego! Są inne elementy diety, które wpływają na cholesterol, takie jak nasycone kwasy tłuszczowe, izomery trans czy błonnik pokarmowy. Mówiąc w skrócie: zjedzenie porcji cholesterolu będzie miało mniejszy wpływ na jego poziom we krwi niż zjedzenie porcji izomerów trans kwasów tłuszczowych czy brak błonnika w diecie [3].
Rodzaje cholesterolu – cholesterol całkowity, HDL, LDL i nie-HDL, trójglicerydy
W przypadku cholesterolu krążącego w naszym organizmie, ważna jest nie tylko jego ilość, ale także jego „jakość”, czyli forma, w jakiej jest związany. Ze względu na to, że cholesterol nie rozpuszcza się w wodzie, do transportu we krwi potrzebuje specjalnych nośników. Funkcję tę pełnią białka zwane lipoproteinami. Najpopularniejsze z nich to LDL oraz HDL i to właśnie ich dotyczy podział na „dobry” i „zły” cholesterol, który zapewne jest Ci znany. Mimo, że są to białka transportujące cholesterol, to bardzo często stosuje się uproszczenie i mówi się o nich po prostu cholesterol HDL i LDL. Warto podkreślić, że wyróżniamy także inne, mniej popularne lipoproteiny, w tym cząsteczki VLDL oraz IDL [3].
Prawidłowy cholesterol to jeden z czynników obniżających ryzyko wystąpienia poważnych chorób, takich jak zawał serca, udar mózgu czy nawet cukrzyca.
Na pewno wiesz też, że istnieje coś takiego jak cholesterol całkowity. Co to właściwie jest?
Cholesterol całkowity
Najczęściej wykonywanym badaniem krwi związanym z gospodarką lipidową jest cholesterol całkowity (TC – total cholesterol, cholesterol całkowity). Cholesterol całkowity odnosi się do całościowego stężenia cholesterolu w organizmie, zarówno tego, który organizm wytworzył sobie sam, jak i tego, który otrzymał wraz z dietą. W skład cholesterolu całkowitego wchodzą również lipoproteiny LDL oraz HDL [3].
Co ważne, w skład cholesterolu całkowitego wchodzą wszystkie frakcje lipoprotein (HDL, LDL, VLDL, IDL), czyli cholesterol „dobry” i „zły”. Oznacza to, że wysoki cholesterol całkowity nie mówi nam o tym, której frakcji jest za dużo i jakie są pomiędzy nimi proporcje. Właśnie dlatego zawsze warto wykonać pełne badanie profilu lipidowego i sprawdzić, czy wysoki cholesterol całkowity rzeczywiście jest powodem do niepokoju.
Cholesterol LDL („zły” cholesterol)
Cholesterol LDL (LDL – low density lipoprotein, lipoproteiny o niskiej gęstości) jest częścią całkowitego cholesterolu krążącego we krwi. Jego zadaniem jest transport cholesterolu z wątroby do tkanek. Niestety, to właśnie ta frakcja cholesterolu ma negatywny wpływ na zdrowie i odpowiada za odkładanie się cholesterolu w ścianach tętnic i tworzenie się blaszki miażdżycowej. Miażdżyca zaś zwiększa ryzyko choroby niedokrwiennej serca (ChNS), zawału czy udaru mózgu [3, 4].
Szczególnie niekorzystny wpływ na zdrowie mają tzw. utlenione cząsteczki LDL. Charakteryzują się one podatnością na agregację, czyli łączenie się w większe grupy, a także sprzyjają one procesowi przekształcania się makrofagów w tzw. komórki piankowate, co można uznać za początek miażdżycy [5].
Do nadmiernego utleniania cholesterolu LDL dochodzi przy paleniu papierosów i niedoborze przeciwutleniaczy w diecie.
Przeczytaj także: Witamina C – właściwości, dawkowanie, źródła, niedobory
Warto podkreślić, że im niższe stężenie LDL, tym mniejsze ryzyko śmiertelności, dlatego tak ważne są regularne badania. To właśnie pomiar cholesterolu LDL jest najbardziej miarodajnym wskaźnikiem oceny ryzyka wystąpienia chorób serca i to właśnie na LDL powinniśmy zwracać największą uwagę. Co ważne, nadmiar LDL bardzo często jest związany z nieprawidłową dietą, a to czynnik, który możemy skutecznie modyfikować [3].
Cholesterol HDL („dobry” cholesterol)
Cholesterol HDL (HDL – high density lipoprotein, lipoproteiny o wysokiej gęstości) jest częścią całkowitego cholesterolu krążącego we krwi. Jego zadaniem jest transport cholesterolu z tkanek do wątroby. Jest to „dobry” cholesterol, ponieważ pomaga usuwać nadmiar cholesterolu z krwi i transportować go z powrotem do wątroby, gdzie zostaje przetworzony i usunięty z organizmu [3].
Wysoki HDL jest korzystny dla zdrowia serca, ponieważ ma właściwości przeciwmiażdżycowe. Oznacza to, że chroni naczynia krwionośne przed odkładaniem się cholesterolu i tym samym wpływa na obniżenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych [3].
Obniżony HDL bardzo często współistnieje z otyłością, cukrzycą typu II, a także podwyższonym cholesterolem LDL. Łatwo się domyślić, że połączenie tych czynników nie wróży niczego dobrego i może prowadzić do miażdżycy, a w konsekwencji innych poważnych chorób. Mimo, że jest to „dobry” cholesterol to więcej nie zawsze oznacza lepiej. Bardzo wysokie stężenie HDL również jest niebezpieczne, ponieważ zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Nie ma też wiarygodnych danych, potwierdzających, że zwiększenie stężenia HDL obniża bezpośrednio ryzyko chorób układu krążenia. Pamiętaj, że niezależnie od stężenia HDL, najważniejszym celem jest to, aby osiągnąć lub utrzymywać stosunkowe niskie stężenie LDL [3, 6].
Cholesterol nie-HDL
Ostatnio coraz częściej mówi się również o cholesterolu nie-HDL, do którego oprócz LDL zaliczamy inne lipoproteiny, takie jak wspomniany VLDL czy IDL. Cholesterol nie-HDL obejmuje wszystkie frakcje cholesterolu poza HDL, czyli wszystkie lipoproteiny aterogenne. Mówiąc prościej, biorące udział w procesie miażdżycowym i mogące odkładać się w blaszce miażdżycowej. W panelu badań krwi laboratoria oznaczają nie-HDL coraz częściej, bo coraz więcej mówi się o jego istotnej roli w zwiększeniu ryzyka sercowo-naczyniowego [3, 4].
Parametr ten wylicza się jako różnicę pomiędzy stężeniem cholesterolu całkowitego (TC) i HDL.
nie-HDL-C = TC – HDL-C (w mmol/l lub mg/dl)
Według badań cholesterol nie-HDL jest ważnym wskaźnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, zwłaszcza u osób, u których stężenie LDL jest w normie, a mimo to mogą być zagrożone. Jest to także bardzo ważny parametr w przypadku osób z podwyższonym stężeniem trójglicerydów, gdzie trudno jest zmierzyć poziom cholesterolu LDL [3, 4].
Trójglicerydy
Trójglicerydy (TG), nazywane także triglicerydami, to forma, w jakiej magazynowany i transportowany jest obecny w ludzkim organizmie tłuszcz. Dlatego też znajdują się one nie tylko we krwi, ale także w tkance tłuszczowej czy wątrobie. Co ciekawe trójglicerydy wcale nie pojawiają się w krążeniu wyłącznie w wyniku zjedzenia tłustego posiłku. Nasza wątroba posiada bowiem zdolność przekształcania nadmiaru węglowodanów właśnie w trójglicerydy, które są następnie uwalniane i magazynowane w formie tkanki tłuszczowej, a także w samej wątrobie, co może prowadzić do jej stłuszczenia [7].
Trójglicerydy i cholesterol to dwa mocno powiązane ze sobą zagadnienia, ponieważ to właśnie trójglicerydy są jednym z podstawowych budulców cząsteczek takich jak LDL czy HDL. Są jednym z głównych składników chylomikronów, lipoprotein VLDL, LDL, IDL oraz HDL. Co więcej, wysokie stężenie trójglicerydów nawet przy docelowym stężeniu LDL istotnie zwiększa ryzyko sercowo-naczyniowe [3].
Warto pamiętać, że poza czynnikami związanymi ze stylem życia, podwyższone trójglicerydy mogą być konsekwencją różnych schorzeń, takich jak cukrzyca, niedoczynność tarczycy, otyłość, alkoholizm, przewlekła choroba nerek czy rodzinna hipertriglicerydemia [8].
Krótko wspomnę również o mniej znanych badaniach, które w ostatnim czasie zyskują na popularności w ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego.
Apolipopoproteina B
Apolipoproteina B (apoB) jest składnikiem wszystkich lipoprotein oprócz HDL. Jest ona równorzędnym czynnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego, co cholesterol LDL. Uważa się, że oznaczanie stężenia apoB powinno być, obok wyliczania stężenia nie-HDL, alternatywą dla wyliczania stężenia LDL, gdy jego dokładność jest zmniejszona [3].
W Polsce niestety apoB wciąż oznaczane jest bardzo rzadko, co wynika z trwającej debaty na temat rzeczywistej wartości tego parametru, a przede wszystkim z dodatkowych kosztów, które trzeba ponieść, by ją oznaczyć.
Lipoproteina (a)
Lipoproteina (a) [Lp(a)] to lipoproteina, która budową podobna jest do cząsteczki LDL, ale zawiera także białko zwane apolipoproteiną a. Dzisiaj już wiemy, że Lp(a) jest niezależnym czynnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego. Podobnie jak cholesterol LDL prowadzi do gromadzenia się płytek w tętnicach, a co gorsze, powoduje ona także zakrzepy krwi i działa prozapalnie [3]. I w przeciwieństwie do LDL, jej poziom jest całkowicie uwarunkowany genetycznie, co oznacza, że dieta i ćwiczenia nie mają wpływu na poziom Lp(a).
Zaleca się, by stężenie Lp(a) oznaczyć raz w życiu u każdej dorosłej osoby w celu wykrycia osób ze zwiększonym jej stężeniem, u których ryzyko sercowo-naczyniowe jest duże. Szczególnymi wskazaniami do oznaczenia stężenia Lp(a) są: przedwczesne wystąpienie choroby sercowo-naczyniowej, brak oczekiwanego efektu leczenia statyną, a także potrzeba lepszej oceny ryzyka u osób o granicznym ryzyku między umiarkowanym i dużym [3].

Normy cholesterolu – jakie wartości są bezpieczne?
Mimo, że sam poziom cholesterolu nie jest jedynym czynnikiem wpływającym na stan układu krążenia, to przestrzeganie normy cholesterolu we krwi jest bardzo ważnym elementem profilaktyki wielu schorzeń. Aby ocenić, czy poziom cholesterolu jest w normie, wykonuje się badanie krwi, tzw. profil lipidowy, który pozwala zmierzyć stężenie poszczególnych frakcji cholesterolu oraz trójglicerydów.
Cholesterol całkowity – normy
Staraj się utrzymać jak najniższy poziom cholesterolu we krwi.
Cholesterol całkowity: na czczo i nie na czczo poniżej 190 mg/dl (5 mmol/l).
Cholesterol LDL – normy
Docelowo staraj się utrzymać jak najniższe wartości LDL. Im niższe jego stężenie, tym mniejsze ryzyko śmiertelności. Powinny zwrócić na to uwagę szczególnie osoby, u których występuje obciążenie genetyczne lub choroby współistniejące.
Cholesterol LDL („zły” cholesterol) na czczo i nie na czczo:
- poniżej 115 mg/dl (3,0 mmol/l) dla osób o niskim ryzyku sercowo-naczyniowym;
- poniżej 110 mg/dl (2,6 mmol/l) dla osób o umiarkowanym ryzyku sercowo-naczyniowym;
- poniżej 70 mg/dl (1,8 mmol/l) dla osób o dużym ryzyku sercowo-naczyniowym;
- poniżej 55 mg/dl (1,4 mmol/l) dla osób o bardzo dużym ryzyku sercowo-naczyniowym;
- poniżej 40 mg/dl (1,0 mmol/l) dla osób o ekstremalnym ryzyku sercowo-naczyniowym.
Oceną ryzyka sercowo-naczyniowego zajmuje się lekarz. Dla przykładu bardzo duże ryzyko obejmuje osoby np. z udokumentowaną klinicznie lub w badaniach obrazowych chorobą sercowo-naczyniową.
Cholesterol HDL – normy
W tym przypadku zalecenia są odmienne dla kobiet i dla mężczyzn.
HDL („dobry” cholesterol) na czczo i nie na czczo:
- powyżej 40 mg/dl (1,0 mmol/l) u mężczyzn;
- powyżej 50 mg/dl (1,2 mmol/l) u kobiet.
Cholesterol nie-HDL – normy
Cholesterol nie-HDL: na czczo i nie na czczo
- poniżej 130 mg/dl (3,4 mmol/l) u osób z umiarkowanym ryzykiem sercowo-naczyniowym;
- poniżej 100 mg/dl (2,6 mmol/l) u osób z dużym ryzykiem sercowo-naczyniowym;
- poniżej 85 mg/dl (2,2 mmol/l) u osób z bardzo dużym ryzykiem sercowo-naczyniowym;
- poniżej 70 mg/dl (1,8 mmol/l) u osób z ekstremalnym ryzykiem sercowo-naczyniowym.
Trójglicerydy – normy
Trójglicerydy:
- na czczo poniżej 150 mg/dl (1,7 mmol/l);
- nie na czczo poniżej 175 mg/dl (2,0 mmol/l).
Apolipoproteina B – normy
Apolipoproteina B (apoB): na czczo
- poniżej 100 mg/dl (1,0 g/l) u osób z umiarkowanym ryzykiem sercowo-naczyniowym;
- poniżej 80 mg/dl (0,8 g/l) u osób z dużym ryzykiem sercowo-naczyniowym;
- poniżej 65 mg/dl (0,65 g/l) u osób z bardzo dużym ryzykiem sercowo-naczyniowym;
- poniżej 55 mg/dl (0,55 g/l) u osób z ekstremalnym ryzykiem sercowo-naczyniowym.
Lipoproteina (a) – normy
Lipoproteina (a) [Lp(a)]: na czczo i nie na czczo poniżej 30 mg/dl (75 nmol/l).
Objawy wysokiego cholesterolu
Pewnie zastanawiasz się, czy istnieją objawy wskazujące na wysoki cholesterol? Niestety nie. Wysoki cholesterol nie boli. Najczęściej nieprawidłowości wykrywane są w rutynowych badaniach profilaktycznych i właśnie dlatego warto wykonywać je regularnie, aby dostrzec niepokojące zmiany odpowiednio wcześnie. Szczególne znaczenie ma to u osób z chorobami współistniejącymi, w tym z otyłością, u palaczy czy u osób z obciążeniem rodzinnym.
Zasadniczo podwyższony cholesterol nie jest czymś, co da się rozpoznać po objawach fizycznych, a to dlatego, że objawy wysokiego cholesterolu zwyczajnie nie istnieją. Wyjątkiem jest hipercholesterolemia rodzinna. Bardzo wysoki cholesterol powoduje u osób z tą chorobą powstanie tzw. żółtaków, czyli widocznych skupisk tłuszczu na powiekach i ścięgnie Achillesa oraz tzw. obwódki starczej w obrębie rogówki oka.
Przeczytaj także: Badania do dietetyka. Jakie badania wykonać przed wizytą?
DIETA ONLINE
Osiągnij wymarzoną sylwetkę, doskonałe samopoczucie i zadbaj o swoje zdrowie pod okiem specjalisty!

Wysoki cholesterol – kiedy się martwić?
Nieprawidłowe wyniki badań krwi zdecydowanie powinny być powodem do przemyślenia aktualnego stylu życia i nawyków żywieniowych. Ostrzegawcza lampka powinna Ci się zapalić zwłaszcza przy podwyższonym stężeniu cholesterolu LDL. Nie wpadaj jednak w panikę, gdy wynik jest nieprawidłowy. Zaraz dowiesz się, jak zaradzić niewielkim odchyleniom od normy.
A czy cholesterol może być za niski? Czy niski cholesterol daje objawy?
Niski cholesterol, podobnie jak wysoki, nie wywołuje szczególnych objawów. Uważa się wręcz, że im niższy cholesterol LDL, tym lepiej. Niemniej, nadmiernie obniżone stężenie cholesterolu może występować u osób starszych, zwłaszcza przy źle dobranych lekach na cholesterol. Jest ono również sygnałem wskazującym na podwyższone ryzyko zgonu u pacjentów w stanie krytycznym. Do innych przyczyn zbyt niskiego cholesterolu należą m.in. niedożywienie, niewydolność wątroby czy nadczynność tarczycy [9].

Dieta na cholesterol – praktyczne wskazówki
Jak obniżyć cholesterol bez leków? Zdrowy styl życia i odpowiednia dieta mają ogromny wpływ na poziom cholesterolu. U wielu osób może być to w zupełności wystarczająca matoda interwencji. W poważniejszych przypadkach w dalszym ciągu powinna być ona wprowadzona, ale już w towarzystwie leczenia farmakologicznego.
Oto kilka wskazówek, jak zadbać o zdrowie swojego serca i obniżyć cholesterol dietą [10]:
- Jeśli masz nadwagę lub otyłość, staraj się dążyć do stopniowej redukcji masy ciała. Pracuj nad zmianą nawyków żywieniowych tak, aby Twoja dieta opierała się na zasadach zdrowego żywienia, z zachowaniem deficytu energetycznego oraz regularną aktywnością fizyczną. Dieta zawsze powinna być dostosowana do Twoich potrzeb i możliwości.
- Redukcja już 5 – 10% wyjściowej masy ciała ma korzystny wpływ na parametry profilu lipidowego i zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia.
- Aby obliczyć kaloryczność diety, skorzystaj z kalkulatora.
- W diecie na obniżenie cholesterolu spożycie produktów zawierających cholesterol, nasycone kwasy tłuszczowe i tłuszcze o konfiguracji trans powinno być możliwie najniższe. Co to oznacza w praktyce?
- Zamiast pełnotłustych produktów mlecznych wybieraj ich niskotłuszczowe odpowiedniki (do 2% tłuszczu).
- Masło zastąp margarynami miękkimi, najlepiej z dodatkiem fitosteroli.
- Sięgaj po chude mięsa. Dwa razy w tygodniu zastąp mięso rybami i co najmniej raz w tygodniu nasionami roślin strączkowych.
- Czerwone mięso ogranicz do 350 – 500 g tygodniowo, a po przetwory mięsne, takie jak wędliny czy kiełbasy, sięgaj jak najrzadziej.
- Jajka jedz do 7 sztuk tygodniowo.
- Ogranicz słone i słodkie przekąski, gotowe wyroby cukiernicze czy żywność typu fast food.
- Sięgaj po źródła nienasyconych kwasów tłuszczowych. Nie wiesz gdzie je znaleźć? Spieszę z pomocą!
- Wybieraj tłuszcze roślinne, takie jak oliwa z oliwek, olej rzepakowy czy olej lniany. Dodawaj je na zimno do surówek lub innych potraw, a do obróbki termicznej używaj oliwy lub rafinowanego oleju rzepakowego.
- Jedz 30 g orzechów dziennie. Sięgaj też po pestki, nasiona oraz awokado jako źródła zdrowych tłuszczów.
- Co najmnniej dwa razy w tygodniu jedz ryby, najlepiej morskie – takie jak łosoś, halibut, śledź czy makrela.
- Swoją dietę na cholesterol oprzyj na warzywach i owocach. Są one źródłem błonnika pokarmowego, witamin oraz przeciwutleniaczy, które mogą zapobiegać utlenianiu cząsteczek cholesterolu LDL. Do przeciwutleniaczy zaliczane są takie związki jak: witamina C, witamina E, beta-karoten oraz polifenole.
- Jedz co najmniej 400 g warzyw i 200 – 300 gowoców dziennie.
- Najlepszy wybór spośród owoców to owoce jagodowe, takie jak borówki, jagody, maliny, czarne porzeczki czy truskawki.
- Źródłem przeciwutleniaczy są m.in. owoce (zwłaszcza jagodowe), pomarańczowe, czerwone i zielone warzywa, herbata, przyprawy, oleje roślinne i orzechy.
- Zwiększ spożycie błonnika pokarmowego, który obniża stężenie cholesterolu całkowitego oraz frakcji LDL.
- W tym celu wzbogać swoją dietę w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe oraz nasiona roślin strączkowych.
- Jedną z frakcji błonnika jest beta-glukan, który jest szczególnie korzystny w przypadku hipercholesterolemii. Źródłami beta-glukanu są owies i jęczmień.
- Włącz sterole i stanole roślinne w dawce 2 g dziennie.
- Związki te naturalnie występują w olejach, orzechach, zbożach i owocach, ale w ilościach niewystarczających do skutecznej redukcji cholesterolu.
- Są dodawane do produktów, takich jak margaryny miękkie, jogurty i inne produkty mleczne.
- Fitosterole mogą obniżyć cholesterol frakcji LDL o 7 – 10%.
- Znacząco ogranicz, a najlepiej całkowicie wyeliminuj alkohol z diety.
Do rozważenia pozostaje wprowadzenie suplementów diety, m.in. wyciągu z czerwonego ryżu, berberyny czy kwasów tłuszczowych omega-3. Warto wcześniej skonsultować się z lekarzem.
Czego nie jeść przy wysokim cholesterolu?
Najbardziej niezalecane są wspomniane już źródła izomerów trans oraz nasycone tłuszcze, a więc smalec, łój, tłuste mięso, masło, pełnotłusty nabiał, olej kokosowy i olej palmowy, a także żywność typu fast food, słodycze i wyroby cukiernicze. Zatem można powiedzieć, że dobra dieta na wysoki cholesterol powinna spełniać zasady zdrowej diety. Oczywiście warto ją wzbogacić o pewne elementy ukierunkowane na konkretne frakcje cholesterolu.
W dietoterapii zaburzeń lipidowych zastosowanie mają modele żywienia oparte na diecie śródziemnomorskiej, diecie o niskim indeksie glikemicznym oraz dietach roślinnych. Obok diety ogromne znaczenie ma regularna aktywność fizyczna, zrezygnowanie z palenia tytoniu, znalezienie skutecznych metod radzenia sobie ze stresem oraz dbałość o odpowiednią jakość i ilość snu.
Podsumowanie
Podsumowując, cholesterol bez wątpienia pełni ważne funkcje w organizmie, ale jego nadmiar, zwłaszcza frakcji LDL, może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Warto regularnie badać cholesterol i dbać o zdrową dietę oraz aktywność fizyczną, aby utrzymać serce w dobrej kondycji. Pamiętaj, że odpowiednie nawyki żywieniowe i styl życia to najlepszy sposób na utrzymanie cholesterolu w ryzach i ochronę przed chorobami sercowo-naczyniowymi.
1. Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J. (red.), Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020.
2. Gawęcki J. Żywienie człowieka, Podstawy nauki o żywieniu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2017.
3. Banach M, Burchardt P, Chlebus K, et al. Wytyczne PTL/KLRwP/PTK/PTDL/PTD/PTNT diagnostyki i leczenia zaburzeń lipidowych w Polsce 2021. Lekarz POZ Suplement. 2021.
4. Sygitowicz G, Filipiak K, Sitkiewicz D. Czy nie-HDL cholesterol lepiej niż cholesterol frakcji LDL odzwierciedla ryzyko sercowo-naczyniowe. Folia Cardiologica 2018;13(5):435-441.
5. Włodarek D. Lange E., Kozłowska L. Dietoterapia. Warszawa: PZWL; 2014.
6. Visseren FLJ, Mach F, Smulders YM, et al. 2021 ESC Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice [published correction appears in Eur Heart J. 2022 Nov 7;43(42):4468.
7. Alves-Bezerra M, Cohen DE. Triglyceride Metabolism in the Liver. Compr Physiol. 2017;8(1):1-8.
8. Ostrowska L, Orywal K, Stefańska E. Diagnostyka laboratoryjna w dietetyce. Ostrowska L, red. Warszawa: PZWL; 2018.
9. Lee SH, Lee JY, Hong TH, Kim BO, Lee YJ, Lee JG. Severe persistent hypocholesterolemia after emergency gastrointestinal surgery predicts in-hospital mortality in critically ill patients with diffuse peritonitis. PLoS One. 2018;13(7):e0200187.
10. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. Zaburzenia lipidowe – zalecenia i jadłospis