Witamina D – wpływ na zdrowie, objawy niedoboru, suplementacja

Witamina D, często nazywana jest “witaminą słońca”. Pełni ona ważną rolę w funkcjonowaniu organizmu i jest powiązana z niemal każdym aspektem naszego zdrowia. Niestety aż 90% Polaków ma jej niedobór. Jest to szczególnie niepokojące, ponieważ deficyt witaminy D jest jednym z czynników ryzyka wielu chorób cywilizacyjnych, w tym cukrzycy czy chorób układu krążenia. Między innymi dlatego tak ważne jest to, aby utrzymywać witaminy D na optymalnym poziomie. Zastanawiasz się, jak witamina D wpływa na zdrowie? Czy można ją pozyskać z pożywienia? Jakie są normy? W jakiej dawce ją suplementować? Sięgnąć po lek czy suplement diety z witaminą D? Na te wszystkie pytania znajdziesz odpowiedzi w poniższym artykule.

Spis treści:

• Czym jest witamina D?
• Witamina D — podział
• Wpływ witaminy D na zdrowie
  • Witamina D jest niezbędna dla zdrowia kości
  • Witamina D wzmacnia odporność
  • Witamina D zmniejsza insulinooporność 
  • Witamina D zmniejsza ryzyko chorób serca
  • Witamina D działa ochronnie na nowotwory
• Witamina D w żywności
  • Zalecenia spożycia witaminy D z żywności
• Witamina D – przyczyny i skutki niedoboru
• Witamina D – badania
• Witamina D – normy
• Dawkowanie witaminy D3 w ramach profilaktyki niedoboru
  • Dawka witaminy D3 dla noworodków i niemowląt
  • Dawka witaminy D3 dla dzieci (1-3 lat)
  • Dawka witaminy D3 dla dzieci (4-10 lat)
  • Dawka witaminy D3 dla nastolatków (11-18 lat)
  • Dawka witaminy D3 dla osób dorosłych (19-65 lat)
  • Dawka witaminy D3 dla młodszych seniorów (> 65. r.ż.) 
  • Dawka witaminy D3 dla starszych (> 75. r.ż.) oraz najstarszych (> 90. r.ż.) seniorów 
  • Dawka witaminy D3 dla kobiet w ciąży i w trakcie laktacji 
• Suplementacja witaminy D – wybrać lek czy suplement?
  • Z czym przyjmować witaminę D?
  • Witamina D3 z K2 MK7
  • Witamina D3 – interakcje z lekami
  • Kiedy sprawdzić skuteczność leczenia witaminą D?
• Czy witaminę D można przedawkować? Przyczyny i skutki nadmiaru
• Podsumowanie

Czym jest witamina D?

Witamina D (podobnie jak witaminy A, E i K) zaliczana jest do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Co ciekawe, nasz organizm potrafi wytwarzać ją samodzielnie. W tym celu potrzebuje cholesterolu (jak widać, cholesterol nie zawsze jest taki zły!) i promieni słonecznych. Mówiąc w skrócie, pochodna cholesterolu, a konkretnie 7-dehydrocholesterol ulega przemianie do witaminy D w skórze wystawionej na działanie promieni słonecznych. W tym procesie powstaje nieaktywna witamina D, która przechodzi dwa cykle przemian polegające na dołączeniu do niej cząsteczki wodoru. Pierwszy z nich zachodzi w wątrobie, a drugi w nerkach. W wyniku tych procesów ostatecznie powstaje aktywna biologicznie forma — kalcytriol, czyli hormon o szerokim spektrum działania.

Witamina D — podział:

• Witamina D2, czyli ergokalcyferol. Naturalnie powstaje w organizmach roślin i grzybów. Jest to prohormon ulegający w organizmie przekształceniom do formy aktywnej. 
• Witamina D3, czyli cholekalcyferol. Występuje w organizmach zwierzęcych (w tłustych rybach i oleju z wątroby dorsza), suplementach diety i jest produkowana pod wpływem promieni słonecznych w skórze. Podobnie jak witamina D2 jest to witamina, która jeszcze nie przeszła przemian w wątrobie i nerkach.
• 25-hydroksykalcyferol, znany też jako 25(OH)D. Jest to witamina D, która przeszła pierwszą przemianę odbywającą się w wątrobie. Ten parametr oceniany jest w badaniach krwi.
• Kalcytriol, inaczej 1,25(OH)2D. Jest to aktywna forma witaminy D, czyli ta, która przeszła oba cykle przemian, zarówno w wątrobie, jak i w nerkach.
• Kalcyferol. Nazwa stosowana do witaminy D ogółem.

Wpływ witaminy D na zdrowie

Zacznijmy od tego, że witamina D oddziałuje na niemal każdy aspekt funkcjonowania organizmu. Wpływa nie tylko na zdrowie kości czy odporność, ale też na zdrowie psychiczne, zdrowie serca czy ochronę przed nowotworami. Receptory witaminy D znaleziono na wielu narządach, między innymi w układzie pokarmowym, limfatycznym czy rozrodczym. Oprócz tego witamina D kontroluje ponad 2000 genów. W ten sposób łatwo wyobrazić sobie jak duże znaczenie ma ona dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Poniżej podsumuję wpływ witaminy D na wybrane aspekty zdrowotne.

Witamina D jest niezbędna dla zdrowia kości

Na ogół pierwsze skojarzenie związane z witaminą D dotyczy jej wpływu na prawidłowe funkcjonowanie kości. Nie bez powodu. Wpływ witaminy D na zdrowie kości jest wielokierunkowy. Przede wszystkim kluczową rolą witaminy D jest regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej oraz bezpośrednie oddziaływanie na kości przez wpływ na geny. Główne efekty jej działania to zwiększenie wchłaniania wapnia w jelicie cienkim z pożywienia, zapobieganie utracie nadmiaru wapnia z moczem przez pobudzenie wchłaniania zwrotnego w nerkach oraz zwiększona reabsorpcja wapnia z kości (przy hipokalcemii). Dodatkowo witamina D pozytywnie wpływa na namnażanie się i podział komórek układu kostnego oraz gęstość mineralną kości.

Witamina D wzmacnia odporność

Witamina D działa nie tylko na zdrowie kości, ale także na regulację odpowiedzi odpornościowej organizmu. Faktem jest, że suplementacja witaminy D u osób z jej niedoborem sprawia, że ryzyko infekcji spada. Oprócz tego okazuje się, że wyższe stężenie witaminy D wiąże się z niższym ryzykiem chorób autoimmunologicznych. Należą do nich: cukrzyca typu I, stwardnienie rozsiane, łuszczyca, toczeń czy choroba Leśniowskiego-Crohna.

Witamina D zmniejsza insulinooporność 

Insulinooporność to aktualnie bardzo powszechne schorzenie. Niedobór witaminy D sprzyja rozwojowi oporności tkanek na insulinę i zaburzeniom funkcjonowania komórek beta trzustki, a to właśnie one wydzielają insulinę. Co ciekawe, najbardziej spektakularne rezultaty suplementacji witaminy D obserwuje się w przypadku cukrzycy typu I. Jej ryzyko spadło przy suplementacji witaminy D w dawce 2 000 IU dziennie aż o 80%!

Witamina D zmniejsza ryzyko chorób serca

Suplementacja witaminą D jest związana z niższym ciśnieniem tętniczym krwi. Wiąże się także z niższym stężeniem cholesterolu całkowitego, niższym stężeniem trójglicerydów, obniżeniem stanu zapalnego i zwiększonym stężeniem cholesterolu frakcji HDL (czyli tego „dobrego”). Osoby z najniższymi stężeniami witaminy D mają aż o 44% wyższe ryzyko chorób układu krążenia i o 54% wyższe ryzyko śmierci z powodu tych chorób!

Witamina D działa ochronnie na nowotwory

Witamina D ma ochronny wpływ w przypadku wielu różnych nowotworów. Jej niedobór predysponuje do rozwoju raka piersi, raka pęcherza moczowego, gruczolaka jelita grubego czy raka płuc. Jeśli zastanawiasz się czy to znaczenie jest duże, to w przypadku niedoboru witaminy D ryzyko rozwoju raka piersi wzrasta aż o 91%. Bez wątpienia warto wziąć to pod uwagę.

Witamina D w żywności

Witamina D2, czyli ergokalcyferol, występuje w roślinach, algach i grzybach (przede wszystkim w drożdżach). Produkty, które zawierają tę witaminę, to między innymi borowiki, kurki i pieczarki. 

Witamina D3, czyli cholekalcyferol, to witamina, którą możemy dostarczyć na dwa sposoby:

• wraz z dietą, która umożliwia pokrycie 10-20% zapotrzebowania na witaminę D,
• poprzez naturalną produkcję w komórkach skóry pod wpływem promieniowania słonecznego UVB, które umożliwia pokrycie zapotrzebowania na witaminę D w 80-90%.

Źródła witaminy D w żywności:

• Najbogatsze źródło witaminy D to tłuste ryby morskie, w tym węgorz, śledź, łosoś i pstrąg tęczowy, które zawierają powyżej 10 µg witaminy D3 w 100 g produktu.
• Nieco mniej, bo od 5 do 10 µg cholekalcyferolu znajdziemy w halibucie, makreli, karpiu, soli oraz margarynach wzbogaconych tą witaminą.
• Natomiast od 2 do 5 µg witaminy D znajduje się w tuńczyku, a mniej niż 2 µg tej witaminy znajdziemy w nabiale, jajach, maśle, mięsie i jego przetworach.

Zalecenia spożycia witaminy D z żywności

Zgodnie z zaleceniami Polskiego Instytutu Żywności i Żywienia z dietą powinno się dostarczać 10 µg (400 IU) cholekalcyferolu na dobę w przypadku dzieci do 1. roku życia. Oznacza to, że w przypadku dzieci, młodzieży i osób dorosłych powinno to być 15 μg (600 IU) cholekalcyferolu na dobę. Niemniej szacuje się, że spożycie tej witaminy wraz z dietą jest na niskim poziomie i pokrywa zaledwie około 10-20% zapotrzebowania.

Pewne grupy populacyjne (m.in. weganie, wegetarianie, osoby niespożywające ryb) są szczególnie narażone na niedobory witaminy D z powodu eliminacji jej zasadniczych źródeł pokarmowych. Pewnym rozwiązaniem tej sytuacji może być włączanie do diety produktów wzbogaconych witaminą D.

Są to margaryny, produkty mleczne (na przykład jogurty), napoje roślinne oraz niektóre płatki zbożowe, na przykład kaszki dla dzieci.

Witamina D – przyczyny i skutki niedoboru

Wykazano, że niedobór witaminy D dotyczy 50-70% populacji europejskiej i aż 90% Polaków! Wśród głównych przyczyn niedoboru witaminy D wymienia się przede wszystkim zbyt małą ilość czasu spędzaną na słońcu (spędzanie większości dnia w zamkniętych pomieszczeniach, stosowanie kremów z filtrem ochronnym) lub niedostateczne nasłonecznienie wynikające z zamieszkiwanej szerokości geograficznej (na przykład w Polsce w okresie zimy), co uniemożliwia produkcję tej witaminy w komórkach skóry. Nie bez znaczenia pozostaje również zanieczyszczenie środowiska i smog, które utrudniają skuteczną syntezę witaminy D.

Wśród innych przyczyn niedoborów omawianej witaminy wymienia się:

• nieprawidłową suplementację witaminy D lub jej całkowity brak,
• choroby nerek i wątroby – przez co dochodzi do zaburzenia przemian nieaktywnej witaminy D w formę aktywną,
• starszy wiek – gdyż wraz z wiekiem zdolność do produkcji skórnej witaminy D maleje,
• kolor skóry – ze względu na to, że u osób o ciemnej karnacji produkcja witaminy D w skórze zachodzi wolniej,
• nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej – ponieważ witamina D „zatrzymuje się” w tkance tłuszczowej,
• stosowanie niektórych leków, na przykład glikokortykosteroidów, które wpływają na przemiany witaminy D w organizmie.

Jak widać, ryzyko niedoboru witaminy D jest bardzo duże i w wielu przypadkach wynika z czynników od nas niezależnych. Do czego zatem może doprowadzić jej deficyt?

Do objawów niedoboru witaminy D zaliczamy między innymi:

• zaburzenia ze strony układu kostno-mięśniowego – które u dzieci objawiają się krzywicą, u dorosłych zaś osteomalacją i osteoporozą, czyli zmniejszeniem gęstości mineralnej kości. W konsekwencji wzrasta ryzyko złamań, co jest szczególnie dotkliwie dla osób w starszym wieku,
• zaburzenia odporności – co wiąże się z częstymi infekcjami, zwłaszcza w obrębie układu oddechowego,
• zaburzenia neurologiczne – które mogą być związane z depresją i takimi objawami jak obniżony nastrój, niepokój, zmęczenie czy brak motywacji,
• zwiększone ryzyko chorób – takich jak cukrzyca, nowotwory, choroby autoimmunologiczne czy choroby układu krążenia.

Witamina D – badania

Stężenie witaminy D3 we krwi określa się jako 25(OH)D. Badanie to można wykonać w niemal każdym laboratorium. Jego cena waha się od 60 do 120 zł w zależności od placówki. Co prawda dla ogółu populacji nie zaleca się rutynowego oznaczania tego parametru, ale jeśli kwestie finansowe nie stoją na przeszkodzie – oznacz 25(OH)D raz w roku. Jednak istnieje wiele grup ryzyka niedoboru witaminy D3, u których regularne oznaczanie 25(OH)D jest wskazane. Należą do nich między innymi:

• osoby z fizjologicznie zwiększonym zapotrzebowaniem (okres dzieciństwa, pokwitania, ciąży, karmienia piersią),
• osoby na diecie wegańskiej, wegetariańskiej, na diecie niskotłuszczowej, na diecie ubogiej w magnez i wapń, z alergią na białka mleka krowiego,
• osoby z chorobami układu sercowo-naczyniowego (nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, niewydolność serca),
• osoby z chorobami układu mięśniowo-szkieletowego (krzywica, osteoporoza, osteopenia, bóle mięśni, miopatie, miodystrofie, niskoenergetyczne złamania kości, częste upadki, zniekształcenia kostne),
• osoby z chorobami endokrynologicznymi i metabolicznymi (cukrzyca typu I i II, zespół metaboliczny, otyłość, nadwaga, dyslipidemie, nadczynność i niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, kalciuria, fosfatemia, hipo- i hiperfosfatazja, fosfaturia),
• osoby z zespołem złego wchłaniania (niewydolność zewnątrzwydzielnicza trzustki, nieswoiste zapalenia jelit, mukowiscydoza, stan po operacji bariatrycznej),
• osoby z nowotworami złośliwymi (rak jelita grubego, nowotwory układu limfatycznego i krwiotwórczego, rak piersi, rak jajnika, rak prostaty),
• osoby cierpiące na choroby psychiatryczne (depresję, schizofrenię, anoreksję).

Witamina D — normy

Według rekomendacji dla populacji Polski z 2023 roku normy stężenia 25(OH)D we krwi wyglądają następująco:

Podsumowując: za optymalne uznaje się wartości 25(OH)D mieszczące się w zakresie 30–50 ng/ml (75–125 nmol/L). W tej sytuacji należy kontynuować dotychczasową strategię w celu utrzymania wyniku w normie. Jeśli wynik jest poniżej zalecanej wartości, wskazana jest suplementacja, która zwiększy wysycenia organizmu witaminą D. W takiej sytuacji dawkowanie powinno być zindywidualizowane w zależności od wieku, masy ciała, ekspozycji na słońce, nawyków żywieniowych oraz stylu życia.

Optymalne stężenie witaminy D, czyli wynik 25(OH)D, mieści się w zakresie 30-50 ng/ml.

Dawkowanie witaminy D3 w ramach profilaktyki niedoboru

Ile witaminy D dziennie trzeba przyjmować? Jak sprawdzić, czy dawka suplementu, którą przyjmuję, jest odpowiednia? Czy muszę łączyć witaminę D z K2? Jeśli szukasz odpowiedzi na te pytania — koniecznie czytaj dalej.

W celu dostarczenia do organizmu odpowiedniej ilości witaminy D w warunkach polskich pamiętaj, aby wykorzystywać naturalne możliwości jej syntezy. Aby było to skuteczne, musisz pamiętać o kilku podstawowych zasadach. Po pierwsze skuteczna synteza witaminy D w naszej szerokości geograficznej możliwa jest tylko od końca kwietnia do początku września. Kolejnym warunkiem jest to, żeby w słoneczne dni przebywać na słońcu przez minimum 15-20 minut pomiędzy godziną 10 a 15. Ponadto należy mieć odsłonięte co najmniej 18% powierzchni ciała, czyli odkrytą twarz, przedramiona i podudzia. Co więcej, nie można jednocześnie używać filtrów przeciwsłonecznych. Jeśli nie uda Ci się spełnić tych warunków, przeczytaj poniższe rekomendacje dotyczące profilaktycznej suplementacji witaminy D.

Dawka witaminy D3 dla noworodków i niemowląt

Dla noworodków w wieku 0-6 miesięcy rekomendowana dawka witaminy D wynosi 400 IU/dobę (10 μg/dobę) cholekalcyferolu od pierwszego dnia życia, niezależnie od sposobu karmienia. W wieku 6-12 miesięcy dawka może być zwiększona do 400-600 IU/dobę (10-15 μg/dobę) zależnie od dobowej ilości witaminy D przyjętej z pokarmem.

Dawka witaminy D3 dla dzieci (1-3 lat)

Zgodnie z najnowszymi rekomendacjami, u zdrowych dzieci w wieku 1-3 lat dawka cholekalcyferolu powinna być dostosowana do ilości witaminy D dostarczanej z dietą (dzienne zapotrzebowanie to 600 IU/dobę lub 15 μg/dobę). Dzieci w tym wieku nie powinny być eksponowane na promieniowanie słoneczne. Z tego powodu suplementację należy prowadzić przez cały rok.

Dawka witaminy D3 dla dzieci (4-10 lat)

U zdrowych dzieci w wieku 4-10 lat w przypadku ekspozycji na promieniowanie słoneczne bez kremu z filtrem przeciwsłonecznym, z odsłoniętymi przedramionami i nogami, trwającej 15-30 min dziennie między godziną 10 a 15 od maja do końca września, nie ma potrzeby suplementacji witaminy D3, ale jest ona zalecana i oceniana jako bezpieczna.

Jeśli powyższe warunki nie zostaną spełnione, należy suplementować witaminę D3 w ilości 600-1000 IU/dobę (15-25 μg/dobę) przez cały rok, dostosowując dawkę do masy ciała i spożycia  witaminy D z dietą.

Dawka witaminy D3 dla nastolatków (11-18 lat)

U zdrowych nastolatków w przypadku ekspozycji na promieniowanie słoneczne bez kremu z filtrem przeciwsłonecznym, z odsłoniętymi przedramionami i nogami, trwającej 30-45 min dziennie między godziną 10 a 15 od maja do końca września, nie ma potrzeby suplementacji witaminy D, ale jest ona zalecana i oceniana jako bezpieczna. 

Jeśli powyższe warunki nie zostaną spełnione, należy włączyć suplementację witaminy D3 w ilości 1000-2000 IU/dobę (25-50 μg/dobę) przez cały rok. Dawkę należy dostosować do masy ciała i spożycia witaminy D z dietą.

Dawka witaminy D3 dla osób dorosłych (19-65 lat)

U zdrowych dorosłych w przypadku ekspozycji na promieniowanie słoneczne bez kremu z filtrem przeciwsłonecznym, z odsłoniętymi przedramionami i nogami, trwającej 30-45 min dziennie między godziną 10.00 a 15.00 od maja do końca września, nie ma potrzeby suplementacji witaminy D3, ale jest ona zalecana i oceniana jako bezpieczna.

Jeśli powyższe warunki nie zostaną spełnione, należy włączyć suplementację witaminy D3 w ilości 1000-2000 IU/dobę (25-50 μg/dobę) przez cały rok. Dawkę należy dostosować do masy ciała i spożycia witaminy D z dietą.

Dawka witaminy D3 dla młodszych seniorów (> 65. r.ż.) 

Ze względu na obniżoną skutecznością syntezy skórnej witaminy D w tej grupie wiekowej należy suplementować witaminę D3 w ilości 1000-2000 IU/dobę (25-50 μg/dobę) przez cały rok. Dawkę należy dostosować do masy ciała i spożycia witaminy D z dietą.

Dawka witaminy D3 dla starszych (> 75. r.ż.) oraz najstarszych (> 90. r.ż.) seniorów 

Ze względu na obniżoną skutecznością syntezy skórnej witaminy D3, potencjalnym niedożywieniem oraz zaburzonym metabolizmem witaminy D3 w tych grupach wiekowych należy suplementować cholekalcyferol w ilości 2000-4000 IU/dobę (50- -100 μg/dobę) przez cały rok. Dawkę należy dostosować do masy ciała i spożycia witaminy D z dietą.

Dawka witaminy D3 dla kobiet w ciąży i w trakcie laktacji 

Kobiety planujące ciążę powinny przyjmować taką samą dawkę witaminy D3 jak dorośli w populacji ogólnej, najlepiej pod kontrolą stężenia 25(OH)D we krwi. 

Po potwierdzeniu ciąży i do końca karmienia piersią witaminę D3 należy suplementować pod kontrolą stężenia 25(OH)D. Optymalne stężenie, podobnie jak w populacji ogólnej, mieści się w zakresie 30-50 ng/ml. 

Jeśli niemożliwa jest ocena stężenia 25(OH)D we krwi, cholekalcyferol należy suplementować w dawce 2000 IU/dobę (50 μg/dobę) przez całą ciążę oraz w czasie laktacji. 

Masz nadmierną masę ciała? Twoja dawka witaminy D3 może być większa! 

To o czym należy pamiętać i co zostało podkreślone przez autorów rekomendacji — w przypadku występowania nadwagi i otyłości, zazwyczaj wymagane jest zastosowanie podwójnej dawki witaminy D3 w stosunku do wartości zalecanych osobom z prawidłową masą ciała.

Powyższe zalecenia dotyczą wyłącznie profilaktyki. Natomiast w przypadku stwierdzenia w badaniach z krwi niedoboru witaminy D najlepiej skonsultować się z lekarzem. Dobierze on odpowiednią dawkę leku w celu szybkiego unormowania jej stężenia. Kiedy właściwie stwierdza się niedobór?

Suplementacja witaminy D – wybrać lek czy suplement?

Niestety jakość suplementów na rynku pozostawia wiele do życzenia. Dzieje się tak przede wszystkim dlatego, że w przeciwieństwie do produktów leczniczych, regulacje prawne dla suplementów diety tak naprawdę nie istnieją. Mówiąc wprost, producent może zamknąć w tabletce cukier puder i nazwać go „Witamina D 2000”. Następnie wystarczy, że zgłosi go do GIS-u (czyli Głównego Inspektoratu Sanitarnego) i kolejnego dnia może już sprzedawać go niczego nieświadomym konsumentom. Oczywiście suplement suplementowi nie jest równy i z powodzeniem można znaleźć produkty godne polecenia. Tak czy inaczej preparat w formie leku zawsze będzie lepszym wyborem niż suplement diety.

Na szczęście na polskim rynku pojawia się coraz więcej preparatów witaminy D w formie leków bez recepty (OTC). Która witamina D jest lekiem? Moje polecenia to preparaty takie jak: Vigalex, Ibuvit, Vigantoletten czy Vigantol (jeśli wolisz kropelki).

Z czym przyjmować witaminę D?

Zastanawiasz się jak przyjmować witaminę D, żeby skutecznie uzupełnić jej niedobory? Odpowiedź jest dość prosta. Ze względu na to, że witamina D rozpuszcza się w tłuszczach, dlatego to właśnie tłuszcz jest potrzebny, by mogła się ona prawidłowo wchłonąć. Wiele preparatów rozwiązuje ten problem od razu umieszczając witaminę D w oleju i zamykając ją w kapsułkach lub w butelce. Jeżeli jednak decydujesz się na witaminę D w formie tabletek, dobrze przyjmować ją z posiłkiem zawierającym tłuszcz. Możesz ją połknąć na przykład po śniadaniu lub obiedzie.

Witamina D3 z K2 MK7

Producenci suplementów w wielu przypadkach zalecają łączenie witaminy D3 z K2. Argumentują to informacją, że bez K2 dojdzie do zwapnienia naczyń krwionośnych. Przyczyną ma być zwiększonego wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego spowodowanego suplementacją witaminy D. Czy rzeczywiście tak jest? Nie ma wątpliwości co do tego, że witamina K odgrywa ważną rolę w zdrowiu kości. Bierze udział w produkcji białka odpowiedzialnego za prawidłowe uwapnienie kości (a dokładnie osteokalycyny). Wykazano, że rzeczywiście synteza białek zależnych od witaminy K jest o wiele bardziej efektywna, gdy w osoczu znajduje się odpowiednio dużo witaminy D. Nie można zatem podważyć występujących zależności między tymi witaminami, bo ich role się uzupełniają. Wątpliwości budzi natomiast to czy suplementacja witaminy K, która powszechnie występuje w żywności i jest syntetyzowana przez naszą mikrobiotę jelitową, jest konieczna? Niedobory witaminy K zdarzają się bardzo rzadko, dlatego bez obaw możesz sięgać po preparaty zawierające wyłącznie witaminę D. 

Podsumowując: nie ma konieczności łączenia witaminy D z witaminą K. Nie udowodniono wpływu suplementacji witaminy D z K2 jako czynnika zapobiegającego zwapnieniu naczyń i tkanek miękkich czy poprawiającego mineralizację kości.

Witamina D3 – interakcje z lekami

Podobnie jak inne witaminy i składniki mineralne, witamina D może wchodzić w interakcje z pewnymi grupami leków. Jak już wcześniej wspomniano, interakcje te mogą obejmować leki:

• przeciwpadaczkowe (fenytoina, fenobarbital) – zmniejszają wchłanianie omawianej witaminy,
• glikokortykosteroidy – wpływają na metabolizm witaminy D i mogą przyczyniać się do wystąpienia osteoporozy,
• przeciwwirusowe – wpływają na przemiany witaminy D w organizmie człowieka, co może powodować obniżony poziom tej witaminy.

Ponadto jednoczesne przyjmowanie witaminy D3 i leków moczopędnych (tiazydów) może skutkować wzrostem poziomu wapnia we krwi.

Interakcje ze statynami (lekami obniżającymi poziom cholesterolu we krwi) mogą powodować także zmniejszenie stężenia witaminy D. Mechanizm tego zjawiska polega na podobnych przemianach witaminy D i cholesterolu (które są zbliżone budową). Przez to statyny wpływają na jednoczesne obniżenie obydwu tych parametrów.

Warto pamiętać, że równoczesne przyjmowanie witaminy D z lekami nasercowymi (glikozydami) może nasilać ich działanie toksyczne.

Stosowanie preparatów zawierających duże dawki wapnia i fosforu łącznie z witaminą D zwiększa ryzyko wystąpienia zbyt wysokiego stężenia fosforu we krwi. Nasila to objawy tężyczki czy zmiany skórne.

Kiedy sprawdzić skuteczność leczenia witaminą D?

Twój wynik 25(OH) jest zbyt niski, suplementujesz witaminę D i chcesz sprawdzić skuteczność wprowadzonego leczenia? Ponowne badanie 25(OH)D powinieneś wykonać po 8-12 tygodniach od wdrożenia leczenia. Po tym czasie można ocenić, czy stosowana dawka jest właściwa i wpływa na poprawę badanego parametru zgodnie z oczekiwaniami.

Czy witaminę D można przedawkować? Przyczyny i skutki nadmiaru

Witaminy D syntetyzowanej naturalnie w komórkach skóry pod wpływem słońca nie można przedawkować. Jej nadmiar jest przekształcany w związki nieaktywne i wydalany z organizmu lub gromadzony w tkance tłuszczowej. Inaczej jest z suplementacją wysokich dawek tej witaminy (znaczniej przekraczających zalecenia). Wtedy witaminę D rzeczywiście można przedawkować, ale sytuacje te zdarzają się stosunkowo rzadko. Uznaje się, że suplementacja witaminą D jest dość bezpieczna, ale istnieją grupy ryzyka przedawkowania witaminy D. Należą do nich na przykład osoby z kamicą nerkową. W ich przypadku suplementacja powinna być prowadzona indywidualnie i korygowana w zależności od wyników badań.

Niemniej zdecydowanie większym problemem jest pewnego rodzaju moda na stosowanie końskich dawek witaminy D z suplementów. W ostatnich latach ten trend dość mocno rozpowszechniły osoby propagujące alternatywne metody leczenia. Z tego powodu sytuacje przedawkowania witaminy D stają się realnym problemem. Dlaczego?Ponieważ witamina D jako witamina rozpuszczalna w tłuszczach i kumuluje się w organizmie (w wątrobie i tkance tłuszczowej). Jakie zatem są objawy przedawkowania witaminy D?

Do objawów nadmiaru witaminy D należą:

• ból brzucha, nudności, zaparcia, wymioty, brak apetytu,
• wzmożone pragnienie i duże ilości wydalanego moczu,
• apatia, ogólne osłabienie, dezorientacja, nerwowość, a w skrajnych sytuacjach nawet śpiączka,
• zapalenie trzustki wynikające z jej ciężkiego zwapnienia.
• tworzenie się kamieni nerkowych,
• arytmia serca.

Warto podkreślić, że objawy charakteryzujące nadmiar witaminy D3 są związane z powodowanym przez nią nadmiarem wapnia. Jednak zdecydowanie częściej obserwuje się niedobory witaminy D aniżeli jej wysokie stężenia oraz uważa się, że sama witamina charakteryzuje się niską toksycznością.

Podsumowanie

Liczę na to, że po przeczytaniu tego artykułu nie masz już wątpliwości, że suplementacja witaminą D jest konieczna. Warto zapamiętać, że witamina D ma duże znaczenie dla utrzymania zdrowia, a jej niedobór zwiększa ryzyko rozwoju wielu chorób. Dbaj o siebie przez zdrowe odżywianie, regularną aktywność fizyczną i suplementację witaminy D, która jest bezpieczna przez cały rok. Najlepiej wybierz witaminę D w formie leku. A jeśli chcesz trwale poprawiać swoje zdrowie, to rozpocznij współpracę z wykształconym i doświadczonym dietetykiem. Indywidualnie dopasowana dieta pozwoli Ci nie tylko uregulować masę ciała czy znacząco poprawić zdrowie, ale też pozytywnie wpłynie na Twoje samopoczucie i wydolność fizyczną.