Suplementacja kwasu foliowego – co wybrać i dlaczego warto?

Kwas foliowy, znany również jako witamina B9, odgrywa kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. Jest niezbędny do syntezy DNA, produkcji czerwonych krwinek oraz wspomaga układ nerwowy i sercowo-naczyniowy. Szczególnie ważny jest w okresie planowania ciąży oraz jej przebiegu, ponieważ zapobiega poważnym wadom wrodzonym układu nerwowego u dziecka. Suplementacja kwasu foliowego jest ważna nie tylko na etapie planowania ciąży, ale również w innych sytuacjach. Kto powinien suplementować kwas foliowy i jak robić to dobrze? Spieszę z wyjaśnieniem!

Spis treści

Kwas foliowy a foliany – czym się różnią?

Na początku przypomnę, że kwas foliowy to syntetyczna forma witaminy B9, którą znajdziemy w produktach wzbogaconych oraz suplementach diety. Natomiast foliany to naturalnie występujące w żywności związki, zwłaszcza w zielonych warzywach liściastych, roślinach strączkowych czy produktach pełnoziarnistych. Co ciekawe, syntetyczny kwas foliowy ma wyższą biodostępność niż foliany z żywności. Niemniej organizm człowieka musi przekształcić kwas foliowy w aktywną formę – 5-metylotetrahydrofolian (5-MTHF), aby mógł być wykorzystany w procesach metabolicznych. U osób z mutacją genu MTHFR ta przemiana może być utrudniona, dlatego coraz większą popularnością cieszą się suplementy z aktywnym folianem [1, 2, 3].

Przeczytaj także: Kwas foliowy (witamina B9) – właściwości, źródła, niedobory

Jakie są wskazania do suplementacji kwasu foliowego?

Kiedy warto suplementować kwas foliowy? Oto wskazania [1, 2, 3, 4, 5]:

• Przygotowanie do ciąży i ciąża – w celu zapobiegania wadom cewy nerwowej u płodu.
• Okres karmienia piersią – ze względu na zwiększone zapotrzebowanie na foliany.
• Stwierdzony niedobór kwasu foliowego – gdy stężenie w surowicy <3 ng/ml lub w erytrocytach <140 ng/ml.
• Anemia megaloblastyczna – związana z niedoborem kwasu foliowego.
• Choroby przewodu pokarmowego – np. celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna, zespół złego wchłaniania.
• Przewlekłe stosowanie leków zaburzających metabolizm folianów – np. metotreksat, fenytoina, trimetoprim, sulfasalazyna.
• Nadużywanie alkoholu – alkohol zaburza wchłanianie i metabolizm kwasu foliowego.
• Osoby starsze – ze względu na zmniejszoną biodostępność i wchłanianie.
• Diety eliminacyjne lub ubogie w warzywa liściaste – np. dieta wegańska bez suplementacji.
• Podwyższony poziom homocysteiny – szczególnie u osób z ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych.
• Polimorfizm genu MTHFR (np. C677T) – który upośledza przekształcanie kwasu foliowego do formy aktywnej.
• Wspomagająco w terapii zaburzeń psychicznych – takich jak depresja lub schizofrenia, w wybranych przypadkach.

DIETA ONLINE

Osiągnij wymarzoną sylwetkę, doskonałe samopoczucie i zadbaj o swoje zdrowie pod okiem specjalisty!

Sprawdź moją ofertę!

Suplementacja kwasu foliowego przed ciążą – aktualne wytyczne PTGiP

Podstawą dostarczenia odpowiedniej ilości folianów pozostaje dobrze zbilansowana dieta, bogata w naturalne źródła folianów → sałata, szpinak, brokuły, kapusta, zboża pełnoziarniste, wątróbka, jaja, sery, orzechy oraz produkty wzbogacane w foliany (np. płatki śniadaniowe, pieczywo, mąka). Niemniej zgodnie z aktualną wiedzą u wszystkich kobiet w wieku prokreacyjnym zaleca się dodatkową suplementację kwasu foliowego jako uzupełnienie naturalnej, bogatej w foliany diety [5, 6]. Jak dokładnie wyglądają wytyczne?

🧬 Dlaczego suplementację warto zacząć wcześnie?

Aby osiągnąć optymalne stężenie folianów w krwinkach czerwonych, potrzeba co najmniej 12 tygodni suplementacji przed poczęciem. To kluczowy czas dla rozwoju układu nerwowego dziecka.

👉 Podsumowując, według najnowszych zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP), suplementacja kwasu foliowego jest rekomendowana dla kobiet planujących ciążę, będących w ciąży oraz karmiących piersią. W okresie okołokoncepcyjnym zaleca się przyjmowanie 400 µg 5-MTHF oraz 400 µg kwasu foliowego dziennie. W ciąży i podczas laktacji rekomendowana dawka to 800 µg 5-MTHF dziennie. W przypadku kobiet z BMI >30 kg/m² lub z urodzonym wcześniej dzieckiem z wadą cewy nerwowej zalecenia są indywidualne i wymagają konsultacji z lekarzem [6].

Czy suplementacja kwasu foliowego jest konieczna w ciąży, jeśli dieta jest bogata w foliany?

Tak, nawet jeśli dieta jest bogata w naturalne foliany, suplementacja kwasu foliowego jest zalecana w okresie planowania ciąży, w czasie trwania ciąży i karmienia piersią. Wynika to z kilku powodów:

• Zwiększone zapotrzebowanie w tym okresie często przekracza możliwości pokrycia go samą dietą, nawet dobrze zbilansowaną.
• Foliany z pożywienia mają niższą biodostępność niż syntetyczny kwas foliowy – ich przyswajalność może być o 50% mniejsza.
• Proces zamykania cewy nerwowej zachodzi bardzo wcześnie – często zanim kobieta dowie się, że jest w ciąży, dlatego istotne jest wcześniejsze rozpoczęcie suplementacji.
• Zalecenia towarzystw naukowych jednoznacznie rekomendują suplementację u wszystkich kobiet w wieku rozrodczym planujących ciążę.

👉 Podsumowując, bogata w foliany dieta to bardzo ważna podstawa, ale suplementacja kwasu foliowego przed ciążą i w jej pierwszym okresie jest konieczna i uzasadniona z punktu widzenia profilaktyki wad rozwojowych.

DIETA ONLINE

Osiągnij wymarzoną sylwetkę, doskonałe samopoczucie i zadbaj o swoje zdrowie pod okiem specjalisty!

Sprawdź moją ofertę!

Na co zwrócić uwagę przy wyborze suplementu?

🔍 Źródło i forma kwasu foliowego – sprawdź, czy to 5‑MTHF, zwłaszcza jeśli masz mutację genu MTHFR.

⚖️ Dawka – dawka 400 – 800 µg jest zwykle wystarczająca; przy większych potrzebach (np. mutacja MTHFR lub niedobór) można rozważyć wyższe dawki, ale nie przekraczać UL = 1000 µg. Zawsze warto skonsultować wybór preparatu z lekarzem, zwłaszcza w przypadku chorób przewlekłych lub przyjmowaniu leków.

📑 Certyfikaty i skład – wybieraj produkty z Certyfikatem Jakości, niezależnymi certyfikatami (np. GMP), bez zbędnych dodatków, konserwantów i sztucznych barwników.

Aktywna forma kwasu foliowego (5-MTHF) – dlaczego warto ją wybrać?

Mówiąc w skrócie, 5-MTHF jest aktywną, metylowaną formą folianu, która nie wymaga przekształcenia w organizmie i jest od razu wykorzystywana w procesach metabolicznych. Ma lepszą biodostępność, szybciej zwiększa poziom folianów we krwi i jest szczególnie polecana osobom z mutacją genu MTHFR. Dodatkowo nie maskuje niedoboru witaminy B12 i nie wiąże się z ryzykiem wystąpienia skutków zespołu UMFA, czyli zespołu niezmetabolizowanego kwasu foliowego [1, 2, 3, 4, 5, 6].

Formy suplementacyjne kwasu foliowego: porównanie

Oto porównanie najważniejszych form suplementacyjnych kwasu foliowego i folianów, które pomoże w wyborze odpowiedniego preparatu:

Podsumowanie:

• Kwas foliowy to najczęściej stosowana i najtańsza forma, jednak wymaga przekształcenia w organizmie – co może być problematyczne dla osób z mutacją genu MTHFR.
• 5-MTHF (aktywny folian) jest najlepiej przyswajalny, nie wymaga metabolizowania i jest zalecany w szczególności kobietom planującym ciążę oraz osobom z zaburzeniami metylacji.
• Folinian wapnia to forma wykorzystywana głównie w leczeniu (np. w onkologii), rzadziej spotykana w suplementach ogólnodostępnych.
• Połączenia kwasu foliowego z 5-MTHF łączą korzystne działanie obu form i mogą być dobrą opcją dla osób, które nie znają swojego statusu genetycznego.
• Preparaty typu B-kompleks wspierają dodatkowo układ nerwowy i procesy metylacji – zawierają też witaminę B12 i B6.
• Krople folianowe są polecane osobom, które mają trudności z połykaniem tabletek – np. dzieciom, kobietom w ciąży czy seniorom.

👉 Najlepszy wybór zależy od wieku, stanu zdrowia, planów prokreacyjnych i ewentualnych mutacji genetycznych. Przy wątpliwościach warto skonsultować suplementację z lekarzem, farmaceutą lub dietetykiem.

Suplementacja kwasu foliowego – dawkowanie

Zalecane dawki: [2, 6]

• Dorośli: 400 µg dziennie (z diety i suplementów łącznie) lub zgodnie z zaleceniami lekarza.
• Kobiety planujące ciążę: 400 µg µg 5-MTHF + 400 µg kwasu foliowego rozpoczęte co najmniej 12 tygodni przed planowaną ciążą.
• Kobiety w ciąży i w trakcie laktacji: 800 µg 5-MTHF.
• Kobiety w ciąży z grupy wysokiego ryzyka (np. mutacja MTHFR, historia wad cewy nerwowej, padaczka, cukrzyca): do 5 mg dziennie – zgodnie z zaleceniem lekarza.
• Dzieci: dawkowanie zależne od wieku – zgodnie z zaleceniami pediatry.

Utrzymywanie odpowiedniego poziomu folianów jest kluczowe nie tylko w ciąży, ale również dla zdrowia serca, mózgu i układu krwiotwórczego.

Górna tolerowana dawka (UL):

• Dla dorosłych górna tolerowana dawka kwasu foliowego z suplementów i żywności fortyfikowanej wynosi 1000 µg (1 mg) dziennie. Przekroczenie tej dawki może zwiększać ryzyko działań niepożądanych, dlatego dawki powyżej UL powinny być stosowane jedynie pod kontrolą lekarza [1].

Suplementacja kwasu foliowego – bezpieczeństwo

• Suplementacja kwasu foliowego uznawana jest za bezpieczną, szczególnie w zalecanych dawkach.
• Nadmiar folianów może poprawiać parametry morfologiczne krwi, jednocześnie nie zapobiegając postępowi uszkodzeń neurologicznych związanych z deficytem witaminy B12. Dlatego przed rozpoczęciem suplementacji warto sprawdzić poziomy obu tych witamin, szczególnie u osób starszych i tych z czynnikami ryzyka niedoboru B12.
• W okresie planowania ciąży i w ciąży suplementacja kwasem foliowym jest bezpieczna i zalecana.
• Wysokie dawki powinny być stosowane wyłącznie pod nadzorem lekarza.
• 5-MTHF jest uważany za bezpieczniejszą formę dla osób z mutacjami genu MTHFR – nie powoduje akumulacji niezmetabolizowanego kwasu foliowego we krwi.
• Naturalne foliany zawarte w pożywieniu nie wykazują toksyczności i nie wiążą się z ryzykiem przedawkowania, gdyż organizm reguluje ich wchłanianie i metabolizm. Problem może pojawić się jedynie w przypadku suplementacji i spożywania żywności wzbogaconej w kwas foliowy w nadmiarze.

👉 Suplementacja kwasu foliowego jest generalnie bezpieczna, szczególnie przy dawkach rekomendowanych dla określonych grup (kobiety w ciąży, osoby z niedoborem). Aby uniknąć ryzyka działań niepożądanych i maskowania niedoboru witaminy B12, zaleca się konsultację z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji, szczególnie przy długotrwałym stosowaniu wysokich dawek.

Interakcje kwasu foliowego z lekami

Kwas foliowy może wchodzić w interakcje z różnymi lekami, co może wpływać zarówno na skuteczność terapii, jak i na poziom folianów w organizmie. Dlatego zawsze warto poinformować lekarza lub farmaceutę o stosowaniu suplementów kwasu foliowego, szczególnie jeśli przyjmujesz inne leki.

Leki przeciwzapalne
Stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), takich jak ibuprofen czy naproksen, może zaburzać metabolizm kwasu foliowego w organizmie, co może prowadzić do obniżenia poziomu folianów [7].

Leki przeciwpadaczkowe
Niektóre leki przeciwpadaczkowe, takie jak fenytoina, fenobarbital, karbamazepina oraz walproinian, mogą obniżać poziom kwasu foliowego w organizmie, zwiększając ryzyko jego niedoboru. W takich przypadkach często konieczna jest dodatkowa suplementacja kwasem foliowym. Jednocześnie kwas foliowy może zmniejszać skuteczność niektórych leków przeciwpadaczkowych, dlatego dawki powinny być ustalane przez lekarza [8].

Metotreksat
Metotreksat, stosowany m.in. w leczeniu nowotworów i chorób autoimmunologicznych (np. reumatoidalnego zapalenia stawów), jest inhibitorem reduktazy dihydrofolianowej, co powoduje zahamowanie metabolizmu kwasu foliowego. Suplementacja kwasu foliowego podczas terapii metotreksatem jest powszechnie zalecana, ponieważ zmniejsza toksyczność leku i minimalizuje ryzyko działań niepożądanych (np. uszkodzenia szpiku kostnego, zapalenia błon śluzowych) [9].

Sulfasalazyna
Sulfasalazyna, stosowana w leczeniu chorób zapalnych jelit, może obniżać wchłanianie kwasu foliowego, co zwiększa ryzyko jego niedoboru. W takich sytuacjach zalecana jest suplementacja [10].

Antykoncepcja hormonalna
Niektóre badania sugerują, że doustne środki antykoncepcyjne mogą obniżać poziom kwasu foliowego we krwi, chociaż mechanizm i kliniczne znaczenie tej interakcji nie są do końca jasne. Kobiety stosujące antykoncepcję hormonalną, które planują ciążę lub mają inne czynniki ryzyka niedoboru, powinny rozważyć suplementację [11].

👉 Podsumowując: Interakcje kwasu foliowego z lekami są ważnym aspektem, który należy uwzględnić przy suplementacji. W przypadku przewlekłej terapii lekami wpływającymi na metabolizm folianów warto skonsultować się z lekarzem, aby ustalić odpowiednią dawkę i formę suplementu.

Suplementacja kwasu foliowego — przegląd dostępnych preparatów

Na rynku dostępnych jest wiele preparatów różniących się formą, dawką i dodatkowymi składnikami. Teraz przyjrzymy się najpopularniejszym produktom dostępnym w polskich aptekach, aby pomóc Ci wybrać ten najlepiej dopasowany do Twoich potrzeb.

Folik

💊Skład w dobowej porcji (1 tabletka):

🧴Skład: 

• Substancją czynną jest: kwas foliowy.
• Substancje pomocnicze: celuloza mikrokrystaliczna, skrobia kukurydziana, magnezu stearynian, wapnia wodorofosforan bezwodny, krzemionka koloidalna bezwodna, aromat Maracuja.

💬Folik – opinia:

• To jedyny lek bez recepty (OTC) z kwasem foliowym. To oznacza 100% pewności, że w tej tabletce jest to, co deklaruje producent. W suplementach diety może być różnie.
• Folik według ulotki przeznaczony dla kobiet planujących ciążę oraz w jej pierwszym trymestrze. Choć jest to forma kwasu foliowego, która była powszechnie stosowana w przeszłości, obecnie zaleca się suplementację aktywną formą folianów, czyli 5-MTHF, ze względu na lepszą biodostępność i skuteczność, zwłaszcza u kobiet z polimorfizmami genu MTHFR.
• Produkt jest stosunkowo tani, co czyni go dostępnym dla szerokiego kręgu odbiorców.

Aktualną cenę sprawdzisz TUTAJ.

Naturell Folian

💊Skład w dobowej porcji (1 tabletka):

🧴Skład: substancje wypełniające: fosforany wapnia (fosforan diwapniowy); celuloza mikrokrystaliczna, żel celulozowy; L-metylofolian wapnia; substancje glazurujące: kwasy tłuszczowe (kwas stearynowy), dwutlenek krzemu, hydroksypropylometyloceluloza, sole magnezowe kwasów tłuszczowych (stearynian magnezu), glikol polietylenowy.

💬Naturell Folian – opinia:

• Cała dawka w postaci aktywnego folianu jak najbardziej na plus.
• Dobra alternatywa dla osób z mutacją czy obniżoną aktywnością MTHFR, a także dla kobiet w wieku prokreacyjnym.

Aktualną cenę sprawdzisz TUTAJ.

Olimp Labs Kwas foliowy

💊Skład w dobowej porcji (1 tabletka):

🧴Skład: substancja wypełniająca – celuloza mikrokrystaliczna,  skrobia ziemniaczana, laktoza; substancje przeciwzbrylające – sole magnezowe kwasów tłuszczowych i dwutlenek krzemu, kwas pteroilomonoglutaminowy – folian.

💬Olimp Labs Kwas foliowy – opinia:

• Standardowa dawka kwasu foliowego w postaci suplementu.
• Nie zalecana dla kobiet w wieku rozrodczym.

Aktualną cenę sprawdzisz TUTAJ.

Aliness Methylo Folian 5-MTHF

💊Skład w dobowej porcji (1 tabletka):

🧴Skład: substancja wypełniająca: celuloza mikrokrystaliczna, sól glukozaminowa kwasu (6S)-5-metylotetrahydrofoliowego, substancja glazurująca (otoczka kapsułki): hydroksypropylometyloceluloza.

💬Aliness Methylo Folian 5-MTHF – opinia:

• Obecność aktywnego folianu jak najbardziej na plus.
• Dobra alternatywa dla osób z mutacją czy obniżoną aktywnością MTHFR, a także dla kobiet w wieku prokreacyjnym.
• Kwas foliowy odpowiedni dla wegan i wegetarian.

Aktualną cenę sprawdzisz TUTAJ.

ActiFolin 1 mg

💊Skład w dobowej porcji (1 tabletka):

🧴Skład: substancje wypełniające: celuloza, sorbitole; substancja przeciwzbrylająca: poliwinylopirolidon; substancja zagęszczająca: hydroksypropylometyloceluloza; substancja przeciwzbrylająca: glikol polietylenowy; skrobia; sól glukozaminowa kwasu (6S)-5-metylotetrahydrofoliowego; kwas pteroilomonoglutaminowy; substancja zagęszczająca: hydroksypropyloceluloza; substancja przeciwzbrylająca: siarczan wapnia; trójglicerydy nasyconych kwasów tłuszczowych o średniej długości łańcucha; barwnik: tlenki i wodorotlenki żelaza.

💬ActiFolin 1 mg – opinia:

• Ciekawa propozycja, kwas foliowy w dwóch formach jest dodatkowym zabezpieczeniem podczas przygotowań do ciąży i w jej trakcie.
• Dobra alternatywa dla osób z mutacją czy obniżoną aktywnością MTHFR, a także dla kobiet w wieku prokreacyjnym.
• Minus za długi skład. Plus za polskiego producenta.
• Kwas foliowy odpowiedni dla wegan i wegetarian.

Aktualną cenę sprawdzisz TUTAJ.

Podsumowanie

Suplementacja kwasu foliowego to skuteczny sposób na wsparcie zdrowia, zwłaszcza w okresie ciąży, przy mutacjach MTHFR czy zaburzeniach metabolicznych i neurologicznych. Należy jednak pamiętać, że podstawowym źródłem kwasu foliowego są produkty spożywcze bogate w foliany, dlatego zdrowa, zróżnicowana dieta jest fundamentem jego odpowiedniej podaży. Wybierając suplement, warto dobrać odpowiednią formę i dawkę do indywidualnych potrzeb oraz skonsultować to z lekarzem, farmaceutą lub dietetykiem.