Magdalena Marcola
dietetyk kliniczny
Dieta lekkostrawna (dieta łatwostrawna) zalecana jest w przypadku większości chorób obejmujących układ trawienny. Ma na celu odciążenie przewodu pokarmowego i dostarczenie organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Jakie są zasady diety lekkostrawnej, co można jeść a czego unikać? Sprawdź, jak w prosty sposób poprawić swoje samopoczucie!
Spis treści
Co to jest dieta lekkostrawna?
Dieta lekkostrawna (łatwostrawna) jest modyfikacją diety opartej na zasadach zdrowego żywienia przez dobór odpowiednich produktów i technik kulinarnych. Jej celem jest zmniejszenie obciążenia układu pokarmowego, co sprzyja regeneracji, poprawie samopoczucia oraz wspomaga leczenie różnych schorzeń przewodu pokarmowego. Podstawą tej diety jest ograniczenie, a czasem wykluczenie produktów, które dłużej są trawione oraz mogą podrażniać przewód pokarmowy. Bardzo ważne jest to, aby dieta dostarczała odpowiednią ilość energii oraz wszystkich niezbędnych witamin i składników mineralnych.
Kto powinien stosować dietę lekkostrawną?
Dieta lekkostrawna jest często zalecana w okresach rekonwalescencji, po operacjach, przy chorobach żołądka, jelit, wątroby, trzustki oraz przy problemach z trawieniem. Może być też stosowana profilaktycznie przez osoby, które odczuwają dyskomfort po spożyciu ciężkostrawnych posiłków oraz podczas przygotowania do niektórych badań diagnostycznych.
Dieta lekkostrawna znajduje zastosowanie w takich problemach zdrowotnych jak:
- choroby żołądka, takie jak wrzody żołądka czy zapalenie żołądka,
- choroba refluksowa przełyku (GERD),
- choroby jelit, między innymi w okresie zaostrzenia choroby Leśniowskiego-Crohna, przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego (WZJG), zespole jelita drażliwego (IBS),
- choroby wątroby i dróg żółciowych, między innymi przy zapaleniu wątroby, marskości wątroby, kamicy żółciowej,
- choroby trzustki, na przykład przy zapaleniu trzustki,
- stany zapalne i choroby jamy ustnej i przełyku, na przykład przy chorobach przyzębia jak erozja zębów czy paradontoza,
- nowotwory w obrębie przewodu pokarmowego, na przykład rak jelita grubego,
- biegunki i wymioty o różnym podłożu,
- podczas chorób infekcyjnych przebiegających z gorączką,
- po zabiegach chirurgicznych i operacjach na przewodzie pokarmowym, jak na przykład operacje bariatryczne,
- w żywieniu osób w wieku podeszłym.
- w celu przygotowania przed kolonoskopią, RTG i USG jamy brzusznej.
Przeczytaj także: Badania do dietetyka. Jakie badania wykonać przed wizytą?
Jak długo stosować dietę lekkostrawną?
Czas stosowania diety lekkostrawnej zależy od przyczyny, dla której została zalecona oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. Oto kilka ogólnych wskazówek dotyczących tego jak długo stosować dietę lekkostrawną:
- Po operacjach i zabiegach – Zwykle dietę lekkostrawną stosuje się przez kilka dni do kilku tygodni po zabiegu, aż organizm w pełni się zregeneruje. W zależności od rodzaju operacji, czas ten może się różnić i warto skonsultować się z lekarzem.
- W chorobach przewodu pokarmowego – Przy chorobach takich jak wrzody żołądka, zapalenie jelit czy refluks, dietę lekkostrawną można stosować przez kilka tygodni lub miesięcy, a czasem nawet dłużej, w zależności od postępów leczenia. Może być też stosowana jako stały sposób odżywiania przy nawracających dolegliwościach.
- Okresy rekonwalescencji – W przypadku infekcji wirusowych lub zatrucia pokarmowego dietę lekkostrawną stosuje się zazwyczaj przez kilka dni, aż objawy ustąpią i organizm wróci do normy.
- Dieta przejściowa – Czasami dieta lekkostrawna jest stosowana jako przejście z diety płynnej na bardziej zróżnicowaną, po długim okresie braku możliwości normalnego jedzenia (np. po hospitalizacji).
Ważne jest, aby regularnie konsultować się z lekarzem lub dietetykiem, który pomoże ocenić, kiedy można wrócić do normalnego sposobu odżywiania lub wprowadzać nowe produkty do diety. Jest to bardzo ważne, ponieważ długotrwałe stosowanie tego rodzaju diety może sprzyjać niedoborom witamin i składników mineralnych, a w rezultacie pogorszeniu odporności, problemów z koncentracją czy pogorszeniu kondycji włosów i paznokci. Włączanie nowych produktów do diety powinno przebiegać stopniowo i w niewielkich ilościach.
Dieta lekkostrawna – najważniejsze zasady
- Spożywaj 5 – 6 posiłków dziennie w regularnych odstępach czasowych (co 2 – 3 godziny), gdyż mniejsze posiłki w regularnych odstępach czasu nie obciążają nadmiernie przewodu pokarmowego i ułatwiają trawienie. Ostatni posiłek spożywaj nie później niż 2 – 3 godziny przed snem.
- Stosuj odpowiednie techniki obróbki termiczne, aby nie obciążać przewodu pokarmowego. Wybieraj gotowanie w wodzie lub na parze, duszenie bez wcześniejszego obsmażania, grillowanie na grillu elektrycznym i pieczenie bez dodatku tłuszczu (w folii, pergaminie lub naczyniach żaroodpornych).
- Unikaj ciężkostrawnych, długo zalegających w żołądku pokarmów, wzmagających wydzielanie soku żołądkowego i perystaltykę jelit, powodujących wzdęcia oraz bogatych w błonnik pokarmowy. Są to między innymi potrawy smażone na tłuszczu, produkty wędzone, marynowane i konserwowe, tłuste mięsa i ich przetwory, nasiona roślin strączkowych, alkohol, ostre przyprawy oraz niektóre warzywa (m.in. cebula, czosnek, kapusta).
- Ogranicz pełnoziarniste produkty zbożowe oraz surowe warzywa i owoce. Wybieraj produkty zbożowe o niskiej i średniej zawartości błonnika pokarmowego: produkty z jasnej mąki, biały ryż i drobne kasze. Sięgaj po dojrzałe, delikatne owoce i warzywa.
- Stosuj metody, dzięki którym błonnik pokarmowy będzie lepiej tolerowany:
- usuwaj skórki i pestki z warzyw i owoców,
- oddzielaj i usuwaj twarde i zwłókniałe części roślin (np. z fasolki, szparagów czy kalarepy),
- wydłużaj czas gotowania,
- rozdrabniaj np. przez miksowanie, przecieranie przez sito.
- Po zmniejszeniu nasilenia dolegliwości wprowadzaj te produkty stopniowo, w niewielkich ilościach, w celu sprawdzenia reakcji organizmu.
- Stosuj metody, dzięki którym błonnik pokarmowy będzie lepiej tolerowany:
- Przyprawiaj ziołami i delikatnymi przyprawami. Unikaj ostrych i kwaśnych przypraw.
- Wypijaj minimum 1,5 – 2 litrów płynów dziennie (oprócz wody zawartej w potrawach i produktach). Zrezygnuj z alkoholu i ogranicz kawę, mocną herbatę, słodkie napoje i soki oraz wody gazowane.
- Jedz posiłki o umiarkowanej temperaturze. Potrawy zbyt gorące lub bardzo zimne mogą podrażniać przewód pokarmowy.
- Zadbaj o spokojną atmosferę podczas posiłku. Jedz bez pośpiechu i dokładnie przeżuwaj pokarmy. Jedz przy stole i nie rozpraszaj się telefonem, gazetą lub serialem.
Dieta lekkostrawna – co jeść?
Co jeść na diecie lekkostrawnej? Choć czasem wydaje się, że repertuar produktów na diecie lekkostrawnej jest bardzo ograniczony, wcale nie jest to prawdą. Tak naprawdę sekcja „dieta lekkostrawna produkty dozwolone” jest szeroka i znajdziesz w niej asortyment ze wszystkich grup żywności.
Kluczem jest wybieranie odpowiednich produktów z poszczególnych grup, a także ich prawidłowa obróbka, która jest szczególnie ważna w przypadku warzyw i owoców. Ważna jest również stosowana obróbka termiczna pokarmów, powinniśmy bazować na posiłkach gotowanych, duszonych, przyrządzanych na parze, miksowanych, przecieranych, a ograniczyć smażenie na dużej ilości tłuszczu oraz produkty wędzone, piklowane i konserwowe.
W diecie lekkostrawnej należy korzystać z:
- dojrzałych, delikatnych warzyw i owoców, bez skórki oraz dużej ilości pestek,
- oczyszczonych produktów zbożowych,
- produktów niezawierających dużej ilości tłuszczu,
- produktów świeżych.
Dieta lekkostrawna – czego unikać?
Dieta lekkostrawna zakłada ograniczenie, a w niektórych przypadkach wykluczenie produktów i potraw:
- z wysoką zawartością tłuszczu,
- z dużą ilością nierozpuszczalnego błonnika pokarmowego,
- pikantnych i kwaśnych,
- wzdymających,
- wędzonych, marynowanych i peklowanych,
- wysokoprzetworzonych,
- alkoholu i napojów gazowanych.
Duża ilość tłuszczu w diecie spowalnia tempo opróżniania żołądka oraz zwiększa wydzielanie cholocystokininy – hormonu który może nasilić biegunki. Natomiast alkohol działa drażniąco na błonę śluzową żołądka i jelita cienkiego, może on również nasilać zgagę oraz powodować biegunki.
W niektórych przypadkach chorobowych zaleca się zmianę konsystencji diety lekkostrawnej na płynną lub półpłynną.
Produkty zalecane i niezalecane w diecie lekkostrawnej
Produkty z kolumny zalecanych powinny być dobrze tolerowane. Niemniej w przypadku wystąpienia dolegliwości po ich spożyciu należy je wyeliminować z diety. Produkty z kolumny niezalecanych są powszechnie uważane za ciężkostrawne. Jednak te, które mają wysoką wartość odżywczą i są dobrze tolerowane warto, aby zostały w diecie. Z tego względu zakres zalecanych i niezalecanych produktów może zmienić się w zależności od występujących chorób i indywidualnej tolerancji.
Warzywa w diecie lekkostrawnej
| Grupa produktów | Zalecane | Niezalecane |
| Warzywa | -warzywa w formie obranej i przetworzonej termicznie (gotowane/pieczone): marchewka, korzeń pietruszki, burak, dynia, kabaczek, cukinia, papryka pieczona bez skórki, brokuł, szpinak, młoda fasolka szparagowa, groszek cukrowy -na surowo: zielona sałata, starta marchewka z jabłkiem (marchewka może być sparzona), pomidor bez skórki, cykoria, ogórek kiszony | -cebula, por, czosnek, -kapusta, kalafior, brukselka, rzodkiewki -ogórek surowy, papryka ze skórą -grzyby -w occie i konserwowe -inne kiszone |
Owoce w diecie lekkostrawnej
| Grupa produktów | Zalecane | Niezalecane |
| Owoce | -owoce w formie obranej, przetartej i/lub przetworzonej termicznie (gotowane/pieczone): jabłko, gruszka, brzoskwinia, banan, jagody, borówki, morele, mango, melon | -cytryny, pomarańcze, mandarynki, grejpfruty, limonki, śliwki, wiśnie, czereśnie, winogrona, gruszki, porzeczki -owoce z drobnymi pestkami np. maliny, figi, truskawki -suszone, kandyzowane, w syropach |
Produkty zbożowe i ziemniaki w diecie lekkostrawnej
| Grupa produktów | Zalecane | Niezalecane |
| Produkty zbożowe | -pieczywo: pszenne, bułki pszenne, sucharki -drobne kasze: jaglana, manna, kuskus, kukurydziana, jęczmienna drobna -komosa ryżowa, amarantus -ryż biały -jasne makarony: pszenne, ryżowe -płatki owsiane błyskawiczne, płatki ryżowe, płatki jaglane -chrupki kukurydziane, wafle ryżowe -mąka pszenna oczyszczona, kukurydziana, ryżowa, ziemniaczana | -pieczywo: pełnoziarniste, pumpernikiel płatki zbożowe: owsiane, jęczmienne, orkiszowe, żytnie -otręby: pszenne, żytnie, owsiane -gruboziarniste kasze: bulgur, gryczana, jęczmienna pęczak -ryż: brązowy, dziki, czerwony -makaron pełnoziarnisty -pieczywo cukiernicze -dosładzane płatki śniadaniowe, muesli |
| Ziemniaki | -gotowane, pieczone w folii (bez dodatku tłuszczu) | -ziemniaki z dodatkiem tłustych sosów, zasmażki, śmietany, masła np. puree -smażone -frytki, chipsy -placki ziemniaczane smażone na tłuszczu |
Mleko i produkty mleczne w diecie lekkostrawnej
| Grupa produktów | Zalecane | Niezalecane |
| Mleko i produkty mleczne | -mleko do 2 % zawartości tłuszczu, -produkty mleczne naturalne (bez dodatku cukru) do 2% zawartości tłuszczu np. jogurt, kefir, maślanka, skyr, serek ziarnisty, zsiadłe mleko -chude i półtłuste sery twarogowe -mozzarella light -naturalne serki twarogowe | -pełnotłuste mleko -mleko skondensowane -śmietana -jogurty/serki owocowe z dodatkiem cukru -desery mleczne -ser pełnotłusty twarogowy -ser topiony, sery żółte, sery pleśniowe typu brie, camembert, roquefortser feta |
Mięso i przetwory mięsne w diecie lekkostrawnej
| Grupa produktów | Zalecane | Niezalecane |
| Mięso i przetwory mięsne | -chude mięsa bez skóry: cielęcina, kurczak, indyk, królik -w umiarkowanych ilościach chuda wołowina i wieprzowina (schab środkowy, polędwiczki) -chude wędliny, najlepiej domowe: polędwica, szynka gotowana, wędliny drobiowe, pieczony schab środkowy, pieczona pierś z indyka/kurczaka | -tłuste mięsa np. wołowina, wieprzowina (żeberka, karkówka, golonka), baranina, gęsina, kaczka -tłuste wędliny, np. baleron, salami, boczek, mielonki -konserwy mięsne, wędliny podrobowe np. salceson, pasztety, parówki, kabanosy, kiełbasa, kaszanka |
Ryby i przetwory rybne w diecie lekkostrawnej
| Grupa produktów | Zalecane | Niezalecane |
| Ryby i przetwory rybne | -chude lub tłuste ryby morskie i słodkowodne: dorsz, sola, morszczuk, miruna, sandacz, leszcz, szczupak, okoń, makrela, łosoś, halibut, karp | -ryby w oleju np. śledzie -ryby wędzone -konserwy rybne -paluszki rybne w panierce |
Jaja w diecie lekkostrawnej
| Grupa produktów | Zalecane | Niezalecane |
| Jaja | -jaja gotowane na miękko, w koszulce -jajecznica na parze -omlet smażony bez tłuszczu lub na niewielkiej ilości tłuszczu | -jajko na twardo -smażone na dużej ilości tłuszczu: maśle, boczku, smalcu -jajka z majonezem, tłustymi sosami |
Nasiona roślin strączkowych i ich przetwory w diecie lekkostrawnej
| Grupa produktów | Zalecane | Niezalecane |
| Nasiona roślin strączkowych i ich przetwory | -napój sojowy bez dodatku cukru -naturalne tofu | -wszystkie, np. soja, ciecierzyca, groch, soczewica, fasola, bób -pasty z nasion roślin, strączkowych -mąka sojowa -makarony z nasion roślin strączkowych np. z fasoli, grochu |
Źródła tłuszczów w diecie lekkostrawnej
| Grupa produktów | Zalecane | Niezalecane |
| Tłuszcze | -tłuszcze roślinne np. oliwa z oliwek, olej rzepakowy, lniany -masło i masło klarowane, -mieszanki masła z olejami roślinnymi, -margaryny miękkie | -smalec, słonina -margaryny twarde (w kostce) -oleje tropikalne: palmowy, kokosowy |
| Orzechy, pestki, nasiona | -brak | -orzechy, np. włoskie, laskowe -pestki i nasiona, np. dyni, słonecznika solone, w czekoladzie, w karmelu, miodzie, posypkach, panierkach i chipsach |
Słodycze, desery, słone przekąski w diecie lekkostrawnej
| Grupa produktów | Zalecane | Niezalecane |
| Słodycze, desery, słone przekąski | -domowe ciasto drożdżowe/szarlotka -kisiele, galaretki, budyń bez dodatku cukru, biszkopty, sucharki, chałka -dżemy owocowe bez pestek o niskiej zawartości cukru -miód -gorzka czekolada min. 70% kakao | -cukier, syrop glukozowo-fruktozowy, fruktoza -konfitury i dżemy wysokosłodzone -czekolady mleczne i białe, wyroby czekoladowe -cukierki i gumy bez cukru zawierające alkohole cukrowe, takie jak sorbitol, mannitol i ksylitol -słone przekąski -lody -ciasta z kremem, ciasta, torty, batony, bita śmietana, pączki, faworki -cukierki, chałwa |
Napoje w diecie lekkostrawnej
| Grupa produktów | Zalecane | Niezalecane |
| Napoje | -woda mineralna niegazowana -słaby napar z herbaty czarnej, zielonej i owocowej -bulion warzywny -napary ziołowe -kawa zbożowa, kawa bezkofeinowa -kompoty -napoje roślinne bez dodatku cukru (np. ryżowe, owsiane, migdałowe) | -kawa naturalna -woda gazowana -wody smakowe -soki owocowe, nektary -słodkie napoje gazowane i niegazowane słodzone cukrem/syropem glukozowo-fruktozo-wym/fruktozą -napoje energetyczne -napoje alkoholowe |
Przyprawy i sosy w diecie lekkostrawnej
| Grupa produktów | Zalecane | Niezalecane |
| Przyprawy i sosy | -pieprz ziołowy -melisa, cynamon, wanilia, goździki, kminek, ziele angielskie, szafran -suszone zioła np. natka pietruszki, koperek, lubczyk, majeranek, tymianek, oregano estragon, bazylia, zioła prowansalskie, imbir, rozmaryn -papryka słodka -sok z cytryny, limonki | -kostki rosołowe -sól np. kuchenna, himalajska, morska -mieszanki przypraw zawierające dużą ilość soli -płynne przyprawy wzmacniające smak -gotowe sosy -majonez -ostre przyprawy: czosnek, cebula, pieprz, chilli/ostra papryka -musztarda, chrzan, ocet |
Potrawy w diecie lekkostrawnej
| Grupa produktów | Zalecane | Niezalecane |
| Potrawy | -zupy na słabych wywarach warzywnych lub chudych mięsnych -mięsa i ryby przyrządzone z wykorzystaniem zalecanych technik kulinarnych -ryż, kasze i makarony z grupy zalecanych, lekko rozklejone -kopytka kluski śląskie, kluski lane z wody, pierogi z wody z chudym mięsem lub serem twarogowym, naleśniki smażone na patelni bez tłuszczu | -zupy na tłustych wywarach mięsnych -zupy i sosy z zasmażką -zupy, sosy w proszku, zupki chińskie -żywność typu fast food (np. frytki, hamburgery, hot-dogi, kebab, zapiekanki) -gotowe dania w słoikach, w panierce -mięsa i ryby w panierce |
Przygotowanie potraw w diecie lekkostrawnej
| Grupa produktów | Zalecane | Niezalecane |
| Obróbka technologiczna potraw | -gotowanie w wodzie, gotowanie na parze -grillowanie (grill elektryczny, patelnie grillowe, w przypadku grilla węglowego/ogrodowego na tackach) -pieczenie w folii, pergaminie lub pod przykryciem bez tłuszczu* -smażenie bez dodatku tłuszczu* -duszenie bez wcześniejszego obsmażania *staraj się nie dodawać tłuszczu, jednak okazjonalnie możesz użyć niewielkiej ilości zalecanego tłuszczu roślinnego, np. oliwy z oliwek lub oleju rzepakowego | -smażenie na głębokim tłuszczu -duszenie z wcześniejszym obsmażeniem na głębokim tłuszczu -pieczenie w dużej ilości tłuszczu -panierowanie |
Dieta lekkostrawna – pomysły na śniadania
Śniadania w diecie lekkostrawnej powinny być pożywne, ale nie obciążające. Dobrym wyborem może być:
Dieta lekkostrawna – pomysły na obiady
Na obiad lekkostrawny idealnie sprawdzą się potrawy gotowane na parze lub pieczone. Przykładem może być:
Przeczytaj także: Ziemniaki – czy warto je jeść? Rozprawiamy się z mitami
Dieta lekkostrawna – pomysły na kolacje
Kolacja powinna być lekka i nieobciążająca żołądka. Propozycje na lekkostrawną kolację to:
Dieta lekkostrawna – pomysły na przekąski
Dieta lekkostrawna uwzględnia także ilość posiłków w ciągu dnia, które nie obciażą przewodu pokarmowego. Dlatego pomiędzy głównymi posiłkami powinny pojawić się przekąski takie jak:
Jakie słodycze można jeść na diecie lekkostrawnej?
Na diecie lekkostrawnej warto wybierać lekkie, niskoprzetworzone słodycze. Dobrym wyborem są:
Dieta lekkostrawna – czy można pić kawę?
W diecie lekkostrawnej kawa jest zazwyczaj ograniczana lub całkowicie wykluczana, ponieważ może podrażniać żołądek i powodować nadmierne wydzielanie kwasu solnego. Kofeina działa drażniąco na błonę śluzową żołądka, co może nasilać objawy, takie jak zgaga, ból brzucha czy uczucie dyskomfortu.
Kiedy kawa może być dozwolona?
- Jeśli nie ma objawów podrażnienia żołądka – Osoby, które nie mają problemów żołądkowych i dobrze tolerują kawę, mogą czasem pozwolić sobie na małą filiżankę słabej kawy, najlepiej z mlekiem.
- Wybór kawy łagodniejszej dla żołądka – Kawa z niską zawartością kofeiny, np. kawa zbożowa lub kawa bezkofeinowa, może być lepiej tolerowana.
- Spożycie po posiłku – Jeśli sięgasz po kawę, warto pić ją po posiłku, a nie na czczo, co może zmniejszyć jej drażniący wpływ na żołądek.
Alternatywy dla kawy w diecie lekkostrawnej:
Warto indywidualnie obserwować, jak organizm reaguje na kawę, i w razie potrzeby zrezygnować z niej na czas stosowania diety lekkostrawnej.
Przeczytaj także: Woda z cytryną na czczo – czy warto? Fakty i mity
Dieta lekkostrawna – czy można jeść jaja?
Tak, w diecie lekkostrawnej można jeść jaja, ale najlepiej spożywać je w formach, które są łatwe do strawienia. Jaja są dobrym źródłem białka i składników odżywczych, a ich delikatna obróbka termiczna sprawia, że są stosunkowo lekkostrawne.
W jakiej formie można jeść jaja na diecie lekkostrawnej?
Unikać natomiast należy jaj smażonych (np. sadzonych czy jajecznicy na maśle), gdyż smażenie sprawia, że stają się one ciężkostrawne. Podobnie jaja na twardo są trudniejsze do strawienia. Jaja są zazwyczaj dobrze tolerowane, ale warto obserwować, jak organizm na nie reaguje, i w razie potrzeby wybrać łagodniejsze formy ich przygotowania.
Jeśli nadal nie wiesz co jeść, aby odciążyć swój przewód pokarmowy, skorzystaj z pomocy wykwalifikowanego dietetyka, który chętnie ułoży dietę lekkostrawną specjalnie dla Ciebie!
DIETA ONLINE
Osiągnij wymarzoną sylwetkę, doskonałe samopoczucie i zadbaj o swoje zdrowie pod okiem specjalisty!
Dieta lekkostrawna przed kolonoskopią
Dieta lekkostrawna przed badaniami diagnostycznymi, takimi jak kolonoskopią, RTG czy USG jamy brzusznej powinna być stosowana na dobę przed badaniem. W tym przypadku należy ograniczyć błonnik nawet do 10 g/dobę.
Przykłady produktów dozwolonych podczas przygotowania do badań to:
Zalety i wady diety lekkostrawnej
Główną zaletą diety lekkostrawnej jest redukcja objawów ze strony przewodu pokarmowego. Dieta lekkostrawna pomaga zmniejszyć dyskomfort trawienny, taki jak wzdęcia, zgaga, biegunki czy bóle brzucha, dzięki eliminacji ciężkostrawnych produktów. Dieta ta sprzyja regeneracji przewodu pokarmowego po zabiegach chirurgicznych, chorobach przewodu pokarmowego (np. zapalenie żołądka, jelit) czy infekcjach.
Restrykcyjną dietę lekkostrawną może być trudno zbilansować w składniki mineralne i witaminy. Dieta lekkostrawna eliminuje produkty pełnoziarniste, rośliny strączkowe oraz surowe warzywa i owoce, które są bogate w błonnik, witaminy i składniki minealne. Przy dłuższym stosowaniu może to prowadzić do niedoborów.
Niskie spożycie błonnika może prowadzić do zaparć, co jest problematyczne szczególnie przy dłuższym stosowaniu diety. Wadą będzie również zmniejszenie różnorodności mikrobioty jelitowej. Niższe spożycie pełnoziarnistych zbóż czy strączków przyczyni się do zmniejszenia ilości bakterii z rodzin Bifidobacterium i Lactobacillus spp. Te bakterie produkują zdrowe dla organizmu krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA) o działaniu przeciwzapalnym.
Dieta lekkostrawna – jadłospis
Przykładowy jadłospis – dieta lekkostrawna
(1 723 kcal, 90,5 g białka, 68,3 g tłuszczu, 200,2g węglowodanów, 20,9 g błonnika pokarmowego)
Śniadanie – Tortilla śniadaniowa z omletem ze szpinakiem
| Składniki | Sposób przygotowania |
| Tortilla pszenna 1 x Sztuka 40g Jaja kurze całe 2 x Sztuka 112g Szpinak 1 x Garść 25g Ser mozzarella light 2 x Plaster 30g Sól biała 1 x Szczypta 1g Pomidor (bez skórki) 0,5 x Sztuka 55g | 1. W większym garnku zagotuj wodę (rozmiar garnka dopasuj do patelni, na której będziesz gotować omlet na parze). 2. Jajko roztrzep w misce z dodatkiem soli. Dodaj szpinak. 3. Na patelnię wylej masę, następnie przykryj tortillą i gotuj na parze do równomiernego ścięcia masy. 3. Przełóż tortillę z omletem na drugą stronę i patelnię postaw na gazie. 4. Na wierzchu ułóż plastry mozzarelli i pomidora bez skórki i pestek. 5. Gdy tortilla lekko się zarumieni, złóż ją na pół. |
II śniadanie – Pieczone jabłko z masłem orzechowym i jogurtem
| Składniki | Sposób przygotowania |
| Jabłko (1 x Sztuka) – 150g Masło orzechowe (2 x Łyżeczka) – 30g Cynamon (1 x Szczypta) – 1g Jogurt naturalny, 2% tłuszczu (2 x Łyżka) – 40g | 1. Odetnij górę jabłka i wydrąż ogryzek. 2. Do środka przełóż cynamon i masło orzechowe. 3. Jabłko przełóż do naczynia żaroodpornego i piecz ok. 30 min. w T 180 stopni. 4. Upieczone jabłko zjedz bez skórki z jogurtem. |
Obiad – Kotlet sauté z fileta z kurczaka z puree ziemniaczanym i surówką z marchewki i jabłka
| Składniki | Sposób przygotowania |
| Mięso z piersi kurczaka, bez skóry (1 x Kawałek) – 100g Oregano (suszone) (0,5 x Łyżeczka) – 1,5g Oliwa z oliwek (1 x Łyżka) – 10g Sól biała (1 x Szczypta) – 1g Papryka słodka (mielona) (1 x Szczypta) – 1g | 1. Do miseczki wlej oliwę z oliwek, dodaj przyprawy. Wymieszaj. 2. Kurczaka opłucz i wytnij z niego błonki, podziel na 3 części. Natrzyj marynatą. 3. Następnie przełóż do pojemnika i odstaw do lodówki na 2 godziny. 4. Kurczaka przełóż do folii aluminiowej i piecz przez około 15 minut. Porada: kurczaka możesz przygotować na grillu elektrycznym, patelni grillowej, patelni lub w piekarniku. |
| Ziemniaki (3 x Sztuka) – 210g Mleko spożywcze, 2% tłuszczu (0,2 x Szklanka) – 50g Masło ekstra (1 x Łyżeczka) – 5g Koper ogrodowy (1 x Łyżka) – 8g Sól biała (1 x Szczypta) – 1g | 1. Ziemniaki obierz i ugotuj do miękkości w osolonej wodzie. 2. Ugotowane ziemniaki zmiksuj razem z mlekiem i masłem. 3. Całość posyp posiekanym koperkiem. |
| Marchew (1 x Sztuka) – 45g Jabłko (0,5 x Sztuka) – 75g Oliwa z oliwek (1 x Łyżeczka) – 5g | 1. Obrane jabłko i marchew zetrzyj na tarce o drobnych oczkach. 2. Dodaj oliwę. |
Podwieczorek – Kanapki z serkiem, szynką, sałatą i pomidorem
| Składniki | Sposób przygotowania |
| Kajzerki (1 x Sztuka) – 50g Serek śmietankowy (2 x Łyżeczka) – 20g Szynka z indyka (2 x Plaster) – 30g Sałata (2 x Liść) – 10g Pomidor (bez skórki) (0,5 x Sztuka) – 55g | 1. Przekrój bułkę na pół. 2. Posmaruj serkiem, połóż sałatę i szynkę oraz obranego ze skórki i pozbawionego pestek pomidora. |
Kolacja – Kasza manna z duszoną brzoskwinią
| Składniki | Sposób przygotowania |
| Kasza manna (4 x Łyżka) – 48g Mleko spożywcze, 2% tłuszczu (1 x Szklanka) – 250g Brzoskwinia (1 x Sztuka) – 85g | 1. Do garnka wlej mleko, dodaj kaszę i zagotuj. 2. Mieszaj kaszę w trakcie gotowania, aby nie powstały grudki. 3. Brzoskwinię obierz i pozbaw pestki, podduś na wodzie. |
Dobrym pomysłem podczas stosowania diety lekkostrawnej może być włączenie kleiku z siemienia lnianego. Przede wszystkim siemię lniane działa łagodząco i ochronnie na błony śluzowe przewodu pokarmowego. Dzięki zawartości śluzów roślinnych, które powstają po zalaniu nasion wodą, tworzy naturalną warstwę ochronną na żołądku i jelitach. Jest to szczególnie przydatne dla osób z nadkwasotą, wrzodami lub podrażnieniami układu trawiennego, ponieważ działa jak „opatrunek” na błony śluzowe, zmniejszając dyskomfort i wspierając regenerację.
Jak pić siemię? Aby przygotować kleik należy 2-3 łyżki nasion lnu zalać szklanką ciepłej wody i odstawić na około godzinę. Przygotowany w taki sposób napar po odcedzeniu jest gotowy do wypicia.
Przeczytaj także: Siemię lniane – co zawiera, co daje i jak je stosować?
Podsumowanie
- Dieta lekkostrawna stosowana jest w wielu chorobach przewodu pokarmowego.
- Dieta bazuje na produktach lekkostrawnych z mniejszą ilością błonnika, tłuszczu oraz substancji wzdymających i drażniących przewód pokarmowy.
- W przypadku diety lekkostrawnej znaczenie mają nie tylko odpowiednie produkty, ale także sposób ich obróbki.
- Dieta lekkostrawna powinna być zbilansowana, czyli dostosowana do stanu odżywienia i masy ciała, aby dostarczać odpowiednią ilość składników odżywczych.
- Wykorzystywana jest również w rekonwalesencji po zabiegach chirurgicznych oraz w przygotowaniu do badań kolonoskopii, USG, RTG jamy brzusznej.
- Zalecenia należy modyfikować w zależności od ogólnego samopoczucia i indywidualnej tolerancji na poszczególne produkty.
Jeśli pomidor bez skórki i pestek, borówki czy gotowane jajka również Ci szkodzą, bez obaw. Dieta powinna być dobierana indywidualnie, dlatego rozpocznij współpracę dietetyczną online, w ramach której przygotuję dla Ciebie szyty na miarę jadłospis.
- Ciborowska H., Rudnicka A. Dietetyka Żywienie Chorego i Zdrowego Człowieka, PZWL, 2019.
- Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. Dieta lekkostrawna.
- Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, red. Jarosz M., Rychlik E., Stoś K, Charzewska J., Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 2020.
